Radio Kosova e Lirë Radio-Kosova e Lirë, Radio e luftës çlirimtare, paqes dhe bashkimit kombëtar, Zëri i lirisë, besnikja e pavarësisë dhe e bashkimit të shqiptarëve.
Tema të tjera...
Në çdo demokraci moderne, roli i presidentit është të mishërojë unitetin e kombit. Presidenti nuk është thjesht figurë ceremoniale, por simbol i gjithë qytetarëve, i pavarur nga partitë politike dhe nga interesat e ngushta të grupeve të caktuara. Në Kosovë, kjo pritje është e njëjtë: presidenti duhet të qëndrojë mbi partitë, të jetë faktor unifikues dhe të garantojë respektimin e Kushtetutës. Por sot, në vitin 2025, realiteti ynë është tjetër: Kosovën e udhëheq një presidente e zgjedhur me mbështetje të kufizuar, që përfaqëson më pak se gjysmën e qytetarëve dhe që ka ndërtuar karrierën e saj politike mbi përçarje, kritikë dhe konfrontim. Thjeshtë krejt jeta e saj është kontraverse, sikur edhe qajsa e saj: deklarohet e djathte, ndërsa shkon majtas, e lavdon UÇK-në, ndërsa punon kundër krerëve të saj. Etj etj.
Vjosa Osmani është pa dyshim një prej figurave më të zëshme politike të dekadës së fundit. Rruga e saj nga deputete e LDK-së, te kandidate për kryeministre e pastaj presidente e vendit, është histori e një ngritjeje të shpejtë politike. Por kjo ngritje nuk ka ndodhur mbi platforma pajtuese apo mbi projekt kombëtar për bashkim të shoqërisë. Ajo është ngritur mbi konfliktin, mbi retorikën e ashpër kundër udhëheqësve të tjerë, mbi ndërtimin e një narrative se “të gjithë të tjerët janë fajtorë” për gjendjen e vendit.
Një presidente e vetëm 42 përqindëshit
Argumenti kryesor pse shumë qytetarë nuk e shohin Osmanin si presidente të tyre lidhet me mënyrën se si është zgjedhur dhe me bazën e saj reale të mbështetjes dhe kryesisht kujt I shërben. Edhe pse procedura parlamentare është respektuar, ajo nuk ka marrë asnjëherë mandat të drejtpërdrejtë gjithëpopullor. Mbështetja për koalicionin që e solli në presidencë ka qenë e kufizuar, ndërsa bazuar në rezultatin e zgjdhjeve të fundit, rreth 42% e elektoratit – shifër përfshin edhe diaspora-n, që shpesh voton me dinamikë tjetër nga ajo e brendshme e mbështesin, majde jo Vjosën, po shefin e saj Albin Kuritn.
Në vend që ta përdorë postin për të zgjeruar këtë bazë, për t’u shndërruar në presidente të të gjithë qytetarëve, Osmani ka vijuar të flasë me tonin e së njëjtës përqindje që e solli në pushtet. Ajo flet si liderja e një kampi politik, jo si figura unifikuese e Republikës. Kjo është arsyeja pse për shumë qytetarë sot, presidentja e vendit nuk është e tyre. Është “presidentja e 42 përqindshit”, jo e 100 përqindshit.
Nuk është sekret se Vjosa Osmani e ka ndërtuar karrierën e saj mbi kritikën e ashpër ndaj figurave kyçe të politikës kosovare. Ajo ka qenë më e zëshmja kundër presidentëve e kryeministrave të kaluar, shpesh duke përdorur një gjuhë që kalonte nga kritika e argumentuar në sulm personal e deri në delegjitimim moral. Kjo strategji e funksionoi si trampolinë politike, sepse në Kosovën e pasluftës, ku zhgënjimi me elitën e vjetër është i madh, çdo figurë që i shpall luftë “të vjetrës” ka kapital politik për të korrur sukses.
Mirëpo problemi lind kur kjo qasje importohet edhe në presidencë. Presidenti nuk mund të jetë gjithmonë në opozitë me të tjerët. Ai duhet të jetë mbi ta, të jetë katalizator i dialogut dhe jo zjarrvënës. Në vend të gjuhës së dialogut dhe pajtimit, Osmani vazhdon të shfaqet si kritike e përhershme e kundërshtarëve, duke e thelluar hendekun midis institucioneve dhe partive politike. Thjeshtë ajo kriton krejt ata dhe ato që nuk e mbështesin Vjosen dhe shefin e saj Albinin.
Konflikti me Gjykatën Kushtetuese
Një nga episodet më të fundit që e shfaq këtë qasje përçarëse është marrëdhënia e saj me Gjykatën Kushtetuese. Në momentin kur një proces i rëndësishëm – konstituimi i Kuvendit – kërkonte qartësi ligjore, presidentja i drejtohet Gjykatës Kushtetuese për interpretim. Deri këtu gjithçka është normale. Por sapo u bë e ditur se gjyqtari raportues për këtë rast ishte Radomir Laban, Osmani vendosi ta tërheqë kërkesën, duke e justifikuar me arsyetimin se kishte “informacione shqetësuese” për gjyqtarin në fjalë. Thuaj se nuk e dinte kush ishte ky gjyqtar deri ato ditë.
Ky akt, i parë nga shumë analistë, nuk është gjë tjetër veçse delegjitimim publik i Gjykatës Kushtetuese. Në vend që të priste verdiktin e institucionit më të lartë juridik, ajo i dha sinjal shoqërisë se ky institucion nuk është i besueshëm. Kjo është shumë e rrezikshme për një shtet të ri, ku besimi në institucione është ende i brishtë. Sulmi ndaj Gjykatës nuk është thjesht debat politik: është goditje ndaj një prej themeleve të demokracisë. Unë mendij se Presidentja e shkeli kushtetutën.
Për më tepër, ky veprim u pa nga shumëkush si i koordinuar me qëndrimin e Lëvizjes Vetëvendosje, e cila prej kohësh ka pasur marrëdhënie të tensionuara me Gjykatën Kushtetuese, sidomos pas vendimeve që nuk i kanë shkuar për shtat. Kjo përforcon perceptimin se presidentja nuk është një figurë e pavarur, por pjesë e shumicës qeverisëse, e gatshme të përqafojë narrativën e saj kundër institucioneve kur këto nuk veprojnë sipas pritjeve politike.
Presidentja si zgjatim i Vetëvendosjes
Në fakt, pothuajse çdo deklaratë e presidentes për çështje madhore përkon me narrativën e qeverisë Kurti. Nuk ka një distancë të dukshme institucionale mes Presidencës dhe Qeverisë. Nuk ka balancë. Nuk ka as përpjekje për të krijuar hapësirë të tretë, neutrale, ku mund të dialogojnë të gjitha palët.
Në vend që të jetë e pavarur nga ekzekutivi, presidentja shpesh shfaqet si zëdhënëse e tij. Ky është problem serioz për balancën e pushteteve. Presidenca humb peshën e saj si institucion i pavarur dhe shndërrohet në zgjatim të shumicës parlamentare. Për një vend me demokraci të brishtë si Kosova, kjo është recetë për polarizim edhe më të madh.
Dëmtimi i demokracisë dhe precedentët e rrezikshëm
Nëse vazhdohet me këtë qasje, rreziku më i madh nuk është thjesht reputacional për Vjosa Osmanin, por institucional për Kosovën. Kur presidenti e trajton Gjykatën si armik, kur nuk përpiqet të përfaqësojë edhe kundërshtarët e saj politikë, kur bashkohet me narrativën e një partie politike, atëherë po krijohet precedent i rrezikshëm: se presidenti mund të jetë vetëm i njërës palë.
Në një shoqëri të ndarë, kjo rrezikon të përjashtojë nga përfaqësimi gjysmën tjetër të qytetarëve. Kjo e bën demokracinë më të brishtë, më konfliktuoze, dhe më pak funksionale. Në vend që të prodhojë stabilitet dhe kohezion, presidenca bëhet aktor që e thellon krizën e besimit.
Një presidente që dëshiron të jetë e të gjithëve duhet të bëjë hapa të dukshëm përtej kampit që e solli në pushtet. Duhet të krijojë dialog real me opozitën, të dëgjojë shqetësimet e qytetarëve që nuk e mbështesin, dhe të shmangë çdo retorikë që i ndan qytetarët në “të mirë” e “të këqij”.
Në raport me Gjykatën Kushtetuese, ajo duhet të promovojë respektimin e saj, të mbështesë reformimin e saj nëse ka nevojë, por jo ta delegjitimojë publikisht. Vetëm kështu mund të forcohet shteti i së drejtës dhe të dërgohet mesazh se ligji është mbi të gjithë, përfshirë edhe vetë presidenten.
Në fakt Vjosa Osmani për këto katër vite e kishte shansin unik të shndërrohej nga presidente e një kampi politik në presidente të të gjithë qytetarëve. Nuk e bëri dhe as që do ta bëjë. E për ta arritur këtë duhet të ndryshojë qasjen: të dalë nga roli i kritikes permanente dhe të hyjë në rolin e ndërmjetëses dhe unifikuese. Deri më tani, ajo ka preferuar të qëndrojë në krah të shumicës që e solli në pushtet, duke i përjashtuar të tjerët dhe duke e trajtuar Gjykatën Kushtetuese si pengesë, jo si aleat në konsolidimin e shtetit.
Nëse kjo qasje vazhdon, Kosova do të vazhdojë të ketë një presidente me mbështetje të kufizuar – një presidente e 42 përqindshit. Demokracia jonë ka nevojë për më shumë: për presidente që shikon përtej numrave të zgjedhjeve dhe përfaqëson të gjithë qytetarët, edhe ata që nuk e kanë votuar. Deri atëherë, do të mbetemi me “zonjën me pak se gjysmepresidente”, dhe kjo nuk është një recetë për unitet, por për ndarje të mëtejshme. Krejt për fund Vjosa duhet t’i ndalë edhe sulmet ndaj gazetarëve dhe të gjitha grupeve që i targeton.
