Mr.Ali Hertica: Lidershipi shkatërrues dhe shteti demokratik në Kosovë

Ka shumë fokus në lidershipin frymëzues dhe personal aspektet negative të lidershipit rrallë trajtohen. Jo në arsim dhe jo mjaftueshëm brenda organizatave, edhe pse shumë njerëz e njohin atë. Si është e mundur kjo? Është koha t’i kushtojmë vëmendje lidershipit shkatërrues.Për më shumë se njëzet vjet, janë kryer kërkime intensive ndërkombëtare mbi lidershipin shkatërrues. Pse nuk e shohim këtë të reflektuar në kurrikulat e universiteteve të rregullta të shkencave të aplikuara dhe universiteteve, programet e trajnimit, konferencat dhe konsulencat? Atje, fokusi është kryesisht në lidershipin personal. Kampen shpjegon: “Kudo që sheh njerëz që buzëqeshin. Realiteti në organizata është i ndryshëm. Në hulumtimet e mia, has rregullisht edhe lidership shkatërrues.” Një arsye e mirë për një libër mbi këtë temë.

Pasojat e lidershipit shkatërrues

Kur mendon për lidershipin shkatërrues, menjëherë mendon për sjellje kërcënuese ose transgresive, por edhe për mashtrim. Kjo ndodh, por në librin e tij, Kampen shkruan kryesisht për mungesën e lidershipit. Kjo është ajo që ai sheh në shumë organizata të lëna pas dore – një temë mbi të cilën Kampen ka shkruar tani tre libra. Ai mori doktoraturën e tij mbi paralelet midis neglizhencës së fëmijëve dhe neglizhencës organizative. Mund të pushosh nga puna një udhëheqës që po sillet qartë në mënyrë të papërshtatshme. Kjo është e dukshme. Por aty ku mungojnë lidershipi dhe kornizat, shpesh është më pak e dukshme. Në fakt, kjo është më serioze. Për më tepër, është e vështirë të korrigjohet.

Kampen shpjegon se çfarë mungon dhe cilat janë pasojat: “Njerëzit ndihen të padëgjuar dhe të padukshëm. Ata bëhen të dëshpëruar.” Të gjithë kanë nevojë për reagime. Nëse keni zgjidhur një çështje të vështirë, është mirë të dëgjosh se e keni trajtuar mirë.

Nëse mungon lidershipi konstruktiv, zhvillohet një mentalitet “do ta zgjidhim vetë”. Rezultati është se të gjithë i bëjnë gjërat sipas mënyrës së tyre. Dhe kjo nuk është gjithmonë mënyra e organizatës. Rreziku është krijimi i siloseve. Rëndësia e një kulture informale rritet. Për shembull: personi me më shumë senioritet mendon se duhet të ketë orarin më të mirë.

Lidershipi Shkatërrues

Këto ditë, shohim gjithnjë e më shumë organizata dhe ekipe vetë-menaxhuese. Pse është ende i nevojshëm një menaxher? Organizatat shpesh zbatojnë vetë-menaxhimin si një masë për uljen e kostove. Ose e zbatojnë atë sepse funksionon mirë diku tjetër. Kampen jep një shembull: një drejtor në një organizatë vetë-menaxhuese është përgjegjës për menaxhimin e drejtpërdrejtë të një mijë njerëzve. Kampen e quan këtë të çuditshme. Ashtu si me prindërit dhe fëmijët, ka të bëjë me vëmendjen dhe strukturën. Për qartësinë dhe afërsinë.Për shembull, forca policore ka ekipe shumë të mëdha. Një udhëheqës ekipi është përgjegjës për 80 deri në 100 njerëz. Pavarësisht se sa i mirë dhe profesional je si menaxher, me kaq shumë njerëz, nuk mund t’u japësh kurrë të gjithëve vëmendjen që meritojnë. Nuk i njeh mjaftueshëm mirë njerëzit e tu. Ka pak gjëra që menaxheri mund të bëjë për këtë. Thjesht ka mungesë menaxherësh në organizatë. Kampen e quan këtë lidership të mangët. Problemi nuk është tek individi, por tek struktura organizative. Prandaj, të kesh lidership të mjaftueshëm është thelbësore.

Si e njeh lidershipin shkatërrues….

Në kërkimin e tij për programe që trajtojnë temën, Kampen gjeti kryesisht programe pasuniversitare. Lidershipi shkatërrues nuk përfshihet në kurrikulën e programeve të rregullta. Si rezultat, profesionistët e rinj hyjnë në organizatë pas diplomimit me një pamje tepër rozë. Ata nuk e njohin lidershipin shkatërrues. Pas tre vitesh, ata bëhen vetë menaxherë. Dhe çfarë ndodh pastaj? Ju filloni të silleni në një mënyrë të padëshirueshme. Në fund të fundit, nuk dini më mirë. Dhe e transmetoni këtë sjellje në ekipin tuaj.Lidershipi i dobët zakonisht shfaqet përmes sjelljes së shfrenuar, siç është ngacmimi ose sjellja e keqe. “Por mungesa e lidershipit është në fakt problemi më i madh dhe gjithashtu shkaku i neglizhencës.” Kampen thotë se e has atë gjerësisht, nga bashkitë te ministritë dhe nga institucionet e kujdesit shëndetësor te kompanitë. Ai thekson se kjo sigurisht që ndodh edhe në botën e biznesit. Atje, shihni më shumë neglizhencë emocionale, me një fokus të fortë te rezultatet dhe pak vëmendje të vërtetë ndaj njerëzve. “Në qeveri, kjo ndonjëherë përkeqësohet nga mungesa e strukturës organizative.

Një pasojë tjetër është fluksi i lartë i stafit. Kampen e përjetoi këtë në një universitet të shkencave të aplikuara. Pati një fluks të madh lektorësh të rinj. Ata nuk mbikëqyreshin në mënyrë të mjaftueshme dhe për këtë arsye neglizhoheshin. Këta lektorë qëndruan për një vit maksimumi. Kjo përfshin kosto të larta dhe mungesë vazhdimësie.

Llojet e lidershipit shkatërrues…

Ekzistojnë disa lloje të lidershipit shkatërruese rendisim më të rëndësishmet,lidership i gabuar. Po menaxhoni shumë njerëz. Zgjidhja është e thjeshtë: sigurohuni që të ketë mjaftueshëm menaxherë.

Mbijetues të paaftë: këta menaxherë janë ngritur në pozicionet e tyre drejtuese. Ata shpesh janë pak poshtë bordit. Ata mezi janë të aftë për këtë, por arrijnë të qëndrojnë larg syve. Bordi mendon se gjërat po shkojnë mjaft mirë. Në realitet, këta menaxherë vetë janë neglizhuar. Një diskutim i mirëfilltë nuk u iniciua kurrë.Lidership unilateral. Konsideroni koordinatorin pa përgjegjësi për personelin. Ata janë përgjegjës për një numër detyrash dhe kanë “miq” brenda organizatës kur është e nevojshme.

Menaxheri i etur për pushtet. I quajtur edhe triada e errët,narcizmi, makiavelianizmi dhe psikopatia. Ky lloj menaxheri pëlqen të jetë në qendër të vëmendjes, përqendrohet në detaje dhe kërkon raportim të gjerë dhe të detajuar.Kampen shpjegon se kjo përfshin si sjelljen ashtu edhe tiparet e personalitetit. Në fillim, gjatë procesit të aplikimit dhe përzgjedhjes, mund të adresoni tiparet e personalitetit. Kjo lejon testimin për karakteristikat negative. Në praktikë, vlerësimet përqendrohen në cilësitë pozitive. Nëse doni të parandaloni lidershipin shkatërrues, veçanërisht në pozicionet e larta, duhet të jeni të kujdesshëm se kë punësoni. Kampen: “Fillon nga lart. Ata nuk janë trajtuar kurrë nga menaxheri i tyre dhe kjo rrjedh poshtë deri në pjesën tjetër të organizatës.”

Po sikur, pasi të keni lexuar librin, ta njihni veten në përshkrimin e një menaxheri shkatërrues? Kampen mendon se kjo është një gjë e madhe. Të paktën atëherë keni aftësinë për vetë-reflektim, gjë që është një plus. “Filloni,” është këshilla e tij.Është një histori tjetër nëse e njihni menaxherin tuaj në të. “Kini kujdes me këtë. A është vërtet përgjegjësia juaj?” Kampen arsyeton nga lart. Këtu qëndron zgjidhja. Por bordet mbikëqyrëse dhe bordet e drejtorëve, për shembull, gjithashtu shumë shpesh e injorojnë mendimin e tij.