Radio Kosova e Lirë Radio-Kosova e Lirë, Radio e luftës çlirimtare, paqes dhe bashkimit kombëtar, Zëri i lirisë, besnikja e pavarësisë dhe e bashkimit të shqiptarëve.
Tema të tjera...
Për ”Skulptorin e Popullit “ Janaq Paço janë shkruar disa libra dhe monografi nga autorë shqiptarë, si Ylli Drishti, Gjergj Frashëri, Hivzi Muharremi, Suzana Varvarica, Nadire Buzo, etj, të cilët, me të drejtë , i kanë ngritur në Apogje veprat e tij, duke e cilësuar Janaq Paçon, emblema e skulpturës moderne shqiptare apo “kalorës të skulpturës shqiptare”,i cili mbetet një nga mjeshtrit më të mëdhenj të artit shqiptar.
Ai u lind më 14 mars 1914 në Konicë, qytet në Greqinë veriore pjesë e Prefekturës së Janinës, ku prej vitesh punonte i ati, i ardhur familjarisht nga fshati Badëlonjë e Përmetit. Ndërroi jetë në Tiranë në moshën 77 vjeçare më 11 korrik 1991. Në vitin 1925, kur Janaqi ishte 11 vjeç, familja e tij u kthye në Shqipëri dhe u vendos në Tiranë. Janaq Paço mbaroi shkollën e mesme në Selanik, në vitin 1933 fitoi konkursin e arteve të bukura në Akademinë e Athinës dhe atje vazhdoi studimet për skulpturë. Më 1924 ai fitoi medaljen e artë në garat e artit dhe shkëlqen në punën e diplomës. Paço ishte një realist i madh. Me kthimin në atdhe në vitin 1941 punoi në Tiranë mësues vizatimi në një shkollë të mesme dhe më pas mësues skulpture në Liceun Artistik “ Jordan Misja”, deri sa doli në pension . Janaq Paço sëbashku me “Skulptorin e Popullit” Odhise Paskali , që të dy përmetarë, ishin themeluesit e degës së skulpturës në Liceun Artistik në Tiranë. Veprat ePaços nga 1945 -1960 janë figura kombëtare, si Fan Noli , Qemal Stafa, Avni Rustemi, Hoxha Hasan Tahsin, etj, që janë ekspozuar e jetësuar në hapësira publike në vendin tonë. Vepra monumentale historike e Paços përbën një vepër themelore në artin tonë të skulpturës qytetare në gjysmën e dytë të shekullit të 20, ka shkruar studiuesi dhe arqitekti i mirënjohur, Gjerg j Frashëri. Po ky autor na kujton se nga viti 1949 deri më 1959, Janaq Paco punoi për monumentin e Skënderbeut , duke i dhënë kombit tonë veprën më të arritur për heroin tonë kombëtar Gjergj Kastrioti, 12 metra i lartë së bashku me bazamentin, i hedhur në bronz në Budapest, i asistuar nga vetë autori, i cili është imazhi më i bukur dhe më i arritur artistikisht kushtuar heroit nga artistët shqiptarë që trajtuan këtë figurë. Monumenti i Skënderbeut në Krujë është i paarritshëm deri më sot dhe është ai i përfytyrimit të të gjithë shqiptarëve, prandaj themi se Janaq Paço është një eminencë, një lartësi e skulpturës shqiptare. Konfiguracioni artistik i kapur në një moment të caktuar, duke shkaktuar efektin estetik më të thellë të një luftëtari , shkruan studiuesja e artit Nadire Buzo, në një profil të gjatë kushtuar Paços, i cili është një zë i veçantë i skulpturës moderne shqiptare.
Në moshën 70 vjeçare Janaq Paço dekorohet me medaljjen “ Skulptor i Popullit”. Monumenti gjenial i Skënderbeut në Krujë është frymëzuar nga poeti Naim Frashëri për të realizuar monumentin më të mirë ekuestër për heroin kombëtar, Gjergj Kastrioti- Skënderbeu të vendosur në Krujë më 27 nëntor 1969, pas një pune dhjetëvjeçare. Pas përurimit të monumentit ekuestër të Skënderbeut në Krujë , eruditi Fan Noli në letrën e tij të falenderimit shkroi nga Kisha Autoqefale e Bostonit se ky monument u realizua mjeshtërisht nga një prej baballarëve të skulpturës monumentale shqiptare, skulptori Janaq Paço.
Në vitin 2001, monumenti i Skënderbeut, kopje e atij të Krujës, që bëri dora e artë e Janaq Paços, u vendos në Prishtinë , në prani të presidentit të Kosovës, Ibrahim Rugova dhe mijra e mijra kosovarëve, që e pritën monumentin e Shkënderbeut në Prishtinë krahë hapur. Me këtë rast presidenti legjendar Ibrahim Rugova i ngjiti në bazament monumentit të Gjergj Kastriotit në Prishtinë një pllakë floriri të pregatitur nga miniera e Trepçes, kjo pllakë floriri ka një domethënie shpirtërore për Gjergj Kastriotin por edhe për Janaq Paçon. Kosovarët e shoqëruan monumentin e Skënderbeut që kur hyri në Kosovë e deri në Prishtinë, se ishte i zbuluar, me brohoritje të pandërprera dhe turmat e tyre në Prishtinë arritën kulmin me brohoritmat dhe këngët : Skënderbe- Skënderbe, sa i bukur je, Skënderbe- Skënderbe mirëse na erdhe, kishin vite që e prisnin kosovarët Heroin Kombëtar të shqiptarisë dhe ja dita erdhi.
Gjatë jetës së tij artistike skulptori Paço, realizoi tri vepra monumentale kushtuar Skënderbeut: monumentin e Skënderbeut në Krujë ( 1949- 1959), monumentin e Skënderbeut në Tiranë ( 1964- 1968), bashkëautor me Odhise Paskalin dhe Andrea Manon dhe grupin skulpturor me titull “Skënderbeu dhe populli”( 1979-1982) në bashkëautorësi me Genc Hajdarin, vendosur në hollin e Muzeut Kombëtar Gjergj Kastrioti në Krujë. Studiuesi Ylli Drishti shkruan se skulptori Janaq Paço e modernizoi artin e skulpturës duke sjellë natyrshëm “ aromën” e një arti të rafinuar dhe mjaft elegant.
Në vitin 1960 Janaq Paço hapi ekspozitën e parë vetjake , ku spikasin skulpturat për piktorin Vangjush Mio, shkrimtarin Sterio Spasse, portrete të fëmijve, portrete artistësh, ku shkëlqen skulptura e Aleksandër Moisiut, që u vendos në qytetin e Kavajës, vendlindja e artistit të madh.
Më 1973 Janaq Paço përfundon “ Gladiatorët”, 3.5 metër të lartë, të parashikuar për t’u vendosur në hyrje të Amfiteatrit antik të Durrësit. “Gladiatorët” qëndrojnë përballë njeri –tjetrit tashmë në Durrës, por fatkeqësisht të deformuar keqas nga një restaurim joprofesional. Paço në fundin e jetës së tij krijoi “ Vajza me ruaza”, një nga skulpturat më të bukura të artit të viteve 1989. Portreti i Zadrimores është një mrekulli e skulpturës së asaj kohe, që nxorri Janaq Paço nga duart e tij.
Paço konsiderohet si themeluesi i skulpturës dhe i shkollës së nudos në Shqipëri. Në vitet ’70-’90 realizon një cikël nudosh, të cilat më 1975 do t’i thyente me dorën e tij. Thyerja e 15 nudove ishte një goditje shumë e rëndë që i shkaktoi traumën më të madhe të jetës së tij, veçanërisht kur e çuan në Uzinën e Traktorëve për të vuajtur dënimin pas thyerjes së nudove, të cilën ai e bëri kur i thanë : Thyej vetë nudot , se po t’i thyem ne, do të të thyejmë edhe kokën. Dhe me këtë traum , ky skulptor gjenial iku nga kjo botë, duke na lënë tre skulpturat më madhështore për Skënderbeun, skulpturat më ideale për Aleksandër Moisiun, Fan Nolin, Avni Rustemin, “ Vajza me ruaza”, portretin e Zadrimores, “Gladiatorët” , Qemal Stafës, Vangjush Mios, Hoxha Hasan Tasinit, Sami Frashërit, Aleksandër Xhuvanit, e shumë të tjera.
