Mr. Ali Hertica: Çfarë është një parti politike në Kosovë

08/12/2025 Opinione

Tema të tjera...

Një parti politike është një grup njerëzish të bashkuar në bazë të parimeve të përbashkëta politike, me qëllim pjesëmarrjen në qeverisjen e vendit tonë. Partitë politike përpiqen të fitojnë vende në parlamentin kombëtar, këshillin bashkiak, këshillin provincial ose në borde përmes zgjedhjeve. Në këtë mënyrë, ato synojnë të ndikojnë në politikat qeveritare. Prandaj, një parti politike është kryesisht një shoqatë zgjedhore. Për të marrë pjesë në zgjedhje, një parti harton një listë kandidatësh.

Partia politike kundrejt grupit të veprimit

Një parti politike ndryshon nga një grup presioni ose veprimi, sepse synon të marrë përgjegjësinë për qeverisjen e një niveli specifik të pushtetit. Kjo do të thotë se partitë politike duhet të adresojnë një gamë të gjerë çështjesh politike. Ato duhet të kenë një përgjigje për të gjitha llojet e problemeve politike. Ndërsa grupet e presionit ose grupet e veprimit mund të kufizohen në disa kërkesa dhe zakonisht mbrojnë një grup specifik ose një interes të veçantë.

Roli i partive në një demokraci

Partitë politike përmbushin funksione të ndryshme në demokracinë tonë parlamentare:

Ato emërojnë kandidatë në zgjedhje për organet përfaqësuese dhe borde. Kjo u lejon qytetarëve të zgjedhin midis partive dhe kandidatëve, duke u dhënë mundësi votuesve të ndikojnë në politikën qeveritare.
Për më tepër, partitë zgjedhin kandidatë për poste publike, si ministrat, kryetarët e bashkive dhe komisionerët.
Duke hartuar manifeste partiake, partitë politike përmbledhin dëshirat dhe kërkesat e ndryshme të shoqërisë. Një parti mund të përqendrohet në kërkesat e një grupi, ndërsa një tjetër te një grup tjetër. Qytetarët mund t’i bashkohen një partie politike dhe të ndikojnë në përmbajtjen e manifestit. Më pas u takon votuesve të zgjedhin midis partive të ndryshme.
Partitë politike i inkurajojnë qytetarët të bëhen politikisht aktivë. Ato u ofrojnë njerëzve mundësinë për të marrë pjesë në politikë ose për të ndjekur një karrierë politike. Partitë ofrojnë arsimim dhe trajnim për anëtarët e tyre, si dhe trajnim për të zgjedhurit në parlament.

Lloje të ndryshme partish

Edhe pse partitë dallohen nga grupet e presionit, ekzistojnë edhe parti që përqendrohen fuqimisht në interesat e një grupi të caktuar. Këto quhen parti të interesit. Shumica e partive “të mëdha” nuk bazohen në një interes të vetëm, por në një vizion apo ideologji politike. Ato kanë ide dhe pikëpamje specifike se si duhet të duket shoqëria dhe sistemi politik. Këto ide, dëshira dhe kërkesa – pra manifesti i partisë – përshkruajnë politikat që duhet të ndiqen për të arritur një shoqëri më të mirë ose një sistem më të mirë politik. Parimet dhe pikëpamjet e tyre paraqiten në manifestet partiake, ndërsa gjatë zgjedhjeve ato prezantojnë manifestet e detajuara për mandatin e ardhshëm.

Historia e partive politike

Partitë politike në Kosovë u shfaqën në gjysmën e dytë të shekullit të nëntëmbëdhjetë. Qëllimi i tyre ishte të përfaqësonin politikisht interesat e segmenteve të ndryshme të popullsisë. Në ato ditë të hershme, partitë nuk kishin ende një rol të madh, sepse anëtarët e Dhomës së Përfaqësuesve zgjidheshin sipas distrikteve. Ky sistem quhet “sistem distrikti”. Në një sistem të tillë, është më e lehtë të bëhet fushatë me emrin personal, pa domosdoshmërisht pasur mbështetje të fortë partiake. Megjithatë, kandidatët zakonisht ishin anëtarë të një partie apo lëvizjeje të gjerë politike.

Partitë e para politike në Kosovë

Në vitin 1989 u themelua partia e parë, LDK-ja. Përveç saj, u formuan edhe katër parti të tjera, e më pas dolën shumë të tjera, të cilat shpesh funksiononin brenda njërës nga këto “shtylla”. Sipas sistemit kosovar të përfaqësimit proporcional pa prag, edhe partitë e vogla mund të hyjnë në parlament. Që nga fundi i sistemit të ndarjes në shtylla, qytetarët kanë votuar për një numër gjithnjë e më të madh partish, të cilat hyjnë në parlament me më pak deputetë.

Më poshtë gjendet një histori e shkurtër e partive të përfaqësuara në parlament dhe e partive që, sipas sondazheve, kanë shansin të fitojnë mandate në zgjedhjet e ardhshme. Ato janë renditur alfabetikisht. Historia e partive tregon qartë se si ka evoluar politika në Kosovë.

Partia ka pikëpamje konservatore, veçanërisht në çështjet e natyrës dhe mjedisit. Për më tepër, ajo mbështet një kulturë të qartë administrative. Ndërsa partia vazhdon të ekzistojë dhe të marrë pjesë më shumë në qeveri, pikëpamjet e saj në fusha të tjera pritet të bëhen gjithnjë e më të qarta.