Gjuha standarde shqipe është përbashkuese e shqiptarëve dhe një nga shtyllat më të rëndësishme të identitetit kombëtar. Ajo është shumë më tepër se mjet komunikimi: është bartëse e kujtesës historike, e kulturës, e mendësisë dhe e shpirtit të popullit. Për shqiptarët, që për shekuj të tërë kanë jetuar të ndarë në krahina e nën sundime të huaja, gjuha ka qenë lidhja më e fortë që ka ruajtur ndërgjegjen kombëtare. Pa një gjuhë të përbashkët nuk do të ishte e mundur as arsimimi kombëtar, as kultura e përbashkët, as ndjenja e unitetit.
Shqipja ka dy dialekte kryesore, gegërishten dhe toskërishten, të dyja me pasuri të mëdha leksikore e folklorike. Për një kohë të gjatë, shkrimet në shqip u bënë sipas dialekteve të veçanta, dhe kjo krijonte vështirësi në kuptimin e ndërsjellë. Megjithatë, që nga shekujt XVIII–XIX u ndje nevoja e një afrimimi gjuhësor, sepse vetëm një gjuhë e përbashkët mund t’i shërbente kombit si instrument i shkollës, i kulturës dhe i letërsisë.
Rilindja Kombëtare shqiptare i dha këtij procesi një shtysë të fuqishme. Rilindësit si Naim e Sami Frashëri, Jeronim de Rada, Gjergj Fishta, Ndre Mjeda e të tjerë e kuptuan se pa gjuhë të njësuar nuk mund të kishte një komb të bashkuar. Ata shkruan libra, abetare, gazeta e vepra letrare në shqip, duke e shndërruar gjuhën në flamur të lëvizjes kombëtare. Gjuha nuk ishte thjesht mjet shkrimi, por simbol i rezistencës dhe i lirisë.
Në fillim të shekullit XX, pas shpalljes së pavarësisë, çështja e njësimit u bë edhe më urgjente. Vendimi i Kongresit të Manastirit për alfabetin latin në vitin 1908 hapi rrugën për përhapjen e shkrimit të shqipes me një sistem unik. Më vonë, me zhvillimet politike e kulturore, u bë e domosdoshme vendosja e një norme të njësuar për shkollën dhe administratën. Ky proces u përmbyll në vitin 1972 me Kongresin e Drejtshkrimit, i cili përcaktoi përfundimisht normat e gjuhës standarde, duke i dhënë asaj statusin e gjuhës së detyrueshme në arsim, shkencë, letërsi, media dhe jetën publike.
Gjuha standarde shqipe sot është ura më e fortë që lidh shqiptarët në Shqipëri, Kosovë, Maqedoninë e Veriut, Malin e Zi, Luginën e Preshevës dhe diasporë. Ajo u jep atyre një mjet të përbashkët komunikimi, pavarësisht se dialektet vijojnë të fliten dhe të mbeten pasuri e çmuar kulturore. Roli i standardit është që të sigurojë qartësi, bashkim dhe zhvillim të përbashkët kombëtar.
Në kohët moderne, gjuha standarde përballet me sfida të reja, sidomos me ndikimet e huaja dhe me nevojën për t’u zhvilluar në fushën e teknologjisë dhe të shkencës. Brezat e rinj kanë detyrën ta përdorin dhe ta përforcojnë këtë gjuhë, duke e mbajtur të gjallë si simbol të identitetit dhe të kulturës kombëtare. Vetëm përmes saj shqiptarët do të mund të ruajnë unitetin shpirtëror dhe të vazhdojnë zhvillimin e tyre kulturor në një botë gjithnjë e më globale.