Mr.Ali Hertica: Individualizëm social dhe përgjegjësitë shoqërore në Kosovë

Spinoza shkroi gjithashtu se liria ishte një parakusht për bashkëjetesë paqësore. Liria si kusht dhe si qëllim mund të arrihet vetëm nëpërmjet arsyes, nëpërmjet një ideje të përbashkët dhe të argumentuar për jetën e mirë dhe nëpërmjet ndjenjës së përgjegjësisë së individëve. Spinoza na flet, me fjalë të tjera, ai na flet si individë dhe gjithashtu e vendos individin në qendër, pa e privuar atë nga dëshirat dhe përgjegjësitë e tij shoqërore. Individualizmi social do të thotë të përqafosh idenë e arsyeshme se jemi më të sigurt, më të fortë dhe për këtë arsye më të lirë kur bashkohemi në unitet paqësor. Për shtetin, i cili ka lirinë si qëllim të tij, kjo do të thotë se nuk bën moralizime të panevojshme, por mund t’i drejtohet ndjenjës së përgjegjësisë së njerëzve për ta bërë dhe për të mbrojtur një shoqëri të mundshme. Individualizmi shoqëror kërkon që udhëheqësit të jenë të kujdesshëm, jo ​​në idealet e tyre, por në instrumentet për të arritur këto ideale. Nga ana tjetër, qeveria duhet të kontribuojë në mënyrë aktive për të siguruar që njerëzit të mund të zhvillohen si individë. Varfëria dhe borxhi e pengojnë këtë, ashtu si racizmi dhe diskriminimi.

Liria ka nevojë për një formë kur gjithçka bëhet fluide, për shembull nëpërmjet globalizimit, fleksibilizimit dhe dixhitalizimit, ekziston kërcënimi i mungesës së lirisë, siç e tregoi Paul Scheffer në esenë e bukur ‘liria e kufirit’. Shteti komb është konsideruar prej kohësh si vendi ku liria merr formë dhe ku individët lidhen dhe formojnë një komunitet së bashku. Që nga shekulli i nëntëmbëdhjetë, shteti komb është bërë një “bashkësi e imagjinuar”, në të cilën njerëz me besime, klasa shoqërore dhe orientime politike të ndryshme mund të ndihen të lidhur me njëri-tjetrin.

Së pari, shteti komb është gjithnjë e më i paaftë të përmbushë premtimin e tij për ndërtimin e komunitetit dhe ndërlidhjen. Ekonomia është globalizuar, shteti e ndan pushtetin e tij me shtetet e tjera në projektin evropian dhe, kohët e fundit, ka transferuar edhe detyra dhe kompetenca te bashkitë, zakonisht pa buxhetin përkatës.Së dyti, shohim se debati politik dhe shoqëror në nivel kombëtar është i zënë midis populizmit, i cili e sheh çdo kompromis si shenjë dobësie, dhe menaxhimit teknokratik, në të cilin ndryshimi i vërtetë shoqëror konsiderohet i pamenaxhueshëm dhe për këtë arsye i padëshirueshëm. Kjo krijon ngërçe politike, inerci politike dhe një ndjenjë pashprese që përhapet lehtësisht, të cilën shoqëria nuk mund ta përmirësojë.

Si rezultat, identiteti kombëtar po merr gjithnjë e më shumë tipare nostalgjike dhe statike. Shteti komb paraqitet si një kulturë dominuese, ose më keq, si një etni, me një grup të caktuar traditash dhe simbolesh të pandryshueshme që janë në rrezik të humbasin. Kjo do të thotë që shteti komb nuk është më një kallëp në të cilin mund të hidhet liria dhe po bëhet një mjet për nacionalizmin etnik, siç kujtoi Presidenti francez Emanuel Macron gjatë përkujtimit të Luftës së Parë Botërore. Nuk është pa arsye që ai e hedh poshtë nacionalizmin në favor të patriotizmit, duke ndjekur kështu traditën amerikane.Ajo që është interesante në lidhje me patriotizmin është se ai nuk është i lidhur drejtpërdrejt me shtetin kombëtar dhe për këtë arsye i rezervuar ekskluzivisht banorëve të tij, por me vlerat dhe idealet. Për shembull, një patriot mund ta dojë vendin e tij pikërisht sepse ai vend ka aftësinë të pranojë të huaj. Ai mund të jetë krenar për vendin e tij sepse ai respektohet dhe vlerësohet nga një bashkësi ndërkombëtare. Ose siç shprehu dikur heroi i rezistencës Van Randwijk patriotizmin e tij në një protestë të famshme kundër luftës koloniale në Indonezi: “Kombi im nuk është një turmë e shtyrë së bashku nga vullneti për të ekzistuar dhe dëshira për pushtet, por një bashkësi e rrënjosur në ligj dhe njerëzim”.