Arbana Qeriqi: Pse nuk ka çmim të njëjtë për barna në të gjitha barnatoret?

Në vendin tonë, çmimet e barnave nuk janë të rregulluara plotësisht në nivel barnatoreje, edhe pse mund të ketë rregullore për çmimet maksimale. Ja pse: Farmacitë janë subjekte private që kanë të drejtë të vendosin çmime konkurruese, brenda një tavani të lejuar nga ministria. Ministria mund të vendosë çmim reference ose çmim maksimal për barnat e listës esenciale, por jo detyrimisht për të gjitha barnat e tregut. Për shkak të mungesës së një sistemi të unifikuar kontrolli (p.sh. një data bazë kombëtare të aksesueshme nga qytetarët për çmimet), farmacitë e vendosin vetë çmimin e shitjes, duke përfituar nga çmimet e tyre. Çmimi ndikohet nga: kostoja e blerjes nga distributori, qiratë e barnatores, pagat e stafit, por edhe logjika tregtare, ku farmacitë më luksoze, në qendra tregtare, ose në zona elitare, rrisin çmimin për shkak të klientelës që kanë.

A duhet që pacienti të shëtitë për të gjetur çmimin më të lirë?

Idealja do të ishte JO. Sistemi shëndetësor duhet të garantojë: Transparencë në çmime, Çmime të kontrolluara për barnat esenciale,  Rimbursim të barnave të përshkruara për grupet e pambrojtura si: pensionistët, fëmijët, të sëmurët kronikë etj.

Por, realiteti është ky:

Në mungesë të një rregulloreje të qartë dhe detyruese për përcaktimin e çmimeve të unifikuara, qytetarët detyrohen të shpenzojnë kohë, energji dhe shpesh edhe para shtesë për të gjetur çmimin më të lirë të të njëjtit bar nga një barnatore në tjetrën. Kjo situatë është jo vetëm e padrejtë, por edhe e dëmshme, sidomos për ata që janë në kushte të rënda shëndetësore dhe nuk kanë mundësi të bredhin nga një barnatore në tjetrën. Disa barnatore, sidomos ato afër spitaleve apo klinikave private, shpesh rrisin çmimet duke shfrytëzuar faktin që pacientët janë të lodhur ose të pashpresë për të kërkuar më lirë diku tjetër.

Barnat nuk janë mall luksi — ato janë një nevojë jetike. Prandaj, është përgjegjësi direkte e Ministrisë së Shëndetësisë të vendosë politika që mbrojnë pacientët nga spekulimet dhe tregtimet abuzive me çmimet.

Çfarë do të duhej të ndodhte për të përmirësuar këtë situatë?

1. Një platformë online zyrtare ku publikohen çmimet e barnave në të gjitha barnatoret.
2. Rregullore që i detyron barnatoret të kenë çmim të njëjtë për barnat esenciale.
3. Shitja e barnave me sasi të përshkruar, jo detyrimisht paketim të plotë, kërkon ndryshim ligjor dhe praktik.
4. Rritja e kontrollit shtetëror ndaj abuzimeve me çmimet.
5. Edukimi i qytetarëve për të kërkuar faturë, për të raportuar abuzimet dhe për të mbrojtur të drejtat e tyre.

Çështja e çmimeve të barnave nuk është thjesht një debat tregu, por një çështje e drejtësisë sociale dhe shëndetësore. Kur barnat trajtohen si mallra të zakonshme, pacientët — sidomos ata më të cenueshëm — vendosen në një pozitë të pabarabartë dhe shpesh të pafuqishme përballë sistemit. Është detyrë e shtetit dhe institucioneve përkatëse që të garantojnë akses të drejtë, transparent dhe të barabartë për të gjithë qytetarët, pavarësisht nga gjendja e tyre ekonomike apo vendndodhja.

Vetëm përmes politikave të qarta, zbatimit rigoroz të rregulloreve dhe bashkëpunimit mes sektorit publik e privat mund të ndërtohet një sistem farmaceutik që i vendos nevojat e pacientit në qendër. Sepse në fund të fundit, shëndeti nuk duhet të jetë kurrë një privilegj, por një e drejtë e garantuar.

Në vendin tonë, çmimet e barnave nuk janë të rregulluara plotësisht në nivel barnatoreje, edhe pse mund të ketë rregullore për çmimet maksimale. Ja pse: Farmacitë janë subjekte private që kanë të drejtë të vendosin çmime konkurruese, brenda një tavani të lejuar nga ministria. Ministria mund të vendosë çmim reference ose çmim maksimal për barnat e listës esenciale, por jo detyrimisht për të gjitha barnat e tregut. Për shkak të mungesës së një sistemi të unifikuar kontrolli (p.sh. një data bazë kombëtare të aksesueshme nga qytetarët për çmimet), farmacitë e vendosin vetë çmimin e shitjes, duke përfituar nga çmimet e tyre. Çmimi ndikohet nga: kostoja e blerjes nga distributori, qiratë e barnatores, pagat e stafit, por edhe logjika tregtare, ku farmacitë më luksoze, në qendra tregtare, ose në zona elitare, rrisin çmimin për shkak të klientelës që kanë.

A duhet që pacienti të shëtitë për të gjetur çmimin më të lirë?

Idealja do të ishte JO. Sistemi shëndetësor duhet të garantojë: Transparencë në çmime, Çmime të kontrolluara për barnat esenciale,  Rimbursim të barnave të përshkruara për grupet e pambrojtura si: pensionistët, fëmijët, të sëmurët kronikë etj.

Por, realiteti është ky:

Në mungesë të një rregulloreje të qartë dhe detyruese për përcaktimin e çmimeve të unifikuara, qytetarët detyrohen të shpenzojnë kohë, energji dhe shpesh edhe para shtesë për të gjetur çmimin më të lirë të të njëjtit bar nga një barnatore në tjetrën. Kjo situatë është jo vetëm e padrejtë, por edhe e dëmshme, sidomos për ata që janë në kushte të rënda shëndetësore dhe nuk kanë mundësi të bredhin nga një barnatore në tjetrën. Disa barnatore, sidomos ato afër spitaleve apo klinikave private, shpesh rrisin çmimet duke shfrytëzuar faktin që pacientët janë të lodhur ose të pashpresë për të kërkuar më lirë diku tjetër.

Barnat nuk janë mall luksi — ato janë një nevojë jetike. Prandaj, është përgjegjësi direkte e Ministrisë së Shëndetësisë të vendosë politika që mbrojnë pacientët nga spekulimet dhe tregtimet abuzive me çmimet.

Çfarë do të duhej të ndodhte për të përmirësuar këtë situatë?

1. Një platformë online zyrtare ku publikohen çmimet e barnave në të gjitha barnatoret.
2. Rregullore që i detyron barnatoret të kenë çmim të njëjtë për barnat esenciale.
3. Shitja e barnave me sasi të përshkruar, jo detyrimisht paketim të plotë, kërkon ndryshim ligjor dhe praktik.
4. Rritja e kontrollit shtetëror ndaj abuzimeve me çmimet.
5. Edukimi i qytetarëve për të kërkuar faturë, për të raportuar abuzimet dhe për të mbrojtur të drejtat e tyre.

Çështja e çmimeve të barnave nuk është thjesht një debat tregu, por një çështje e drejtësisë sociale dhe shëndetësore. Kur barnat trajtohen si mallra të zakonshme, pacientët — sidomos ata më të cenueshëm — vendosen në një pozitë të pabarabartë dhe shpesh të pafuqishme përballë sistemit. Është detyrë e shtetit dhe institucioneve përkatëse që të garantojnë akses të drejtë, transparent dhe të barabartë për të gjithë qytetarët, pavarësisht nga gjendja e tyre ekonomike apo vendndodhja.

Vetëm përmes politikave të qarta, zbatimit rigoroz të rregulloreve dhe bashkëpunimit mes sektorit publik e privat mund të ndërtohet një sistem farmaceutik që i vendos nevojat e pacientit në qendër. Sepse në fund të fundit, shëndeti nuk duhet të jetë kurrë një privilegj, por një e drejtë e garantuar.