Radio Kosova e Lirë Radio-Kosova e Lirë, Radio e luftës çlirimtare, paqes dhe bashkimit kombëtar, Zëri i lirisë, besnikja e pavarësisë dhe e bashkimit të shqiptarëve.
Tema të tjera...
Ngritja e regjimeve autoritare dhe udhëheqësve populistë në shekullin XXI ka paralele të qarta me vitet 1930. Ashtu si pasiguria ekonomike, polarizimi social dhe tensionet gjeopolitike çuan në rritjen e lëvizjeve fashiste në atë kohë, edhe sot po shohim një trend shqetësues në Perëndim, veçanërisht në Shtetet e Bashkuara.
Fashizmi, siç e njihnim në shekullin XX, shpesh maskohet sot si populizëm nacionalist, por elementët themelorë mbeten të dallueshëm: glorifikimi i udhëheqësve të fortë, demonizimi i pakicave dhe krijimi i një mentaliteti ne-kundër-ata. Mbështetësit e tij shfrytëzojnë frikën, pasigurinë dhe mosbesimin ekonomik për të justifikuar një formë të re të politikës autoritare.
Për të kuptuar se si u përhap fashizmi më parë dhe si po përhapet përsëri sot, duhet të shohim kontekstin historik në të cilin u shfaq dhe u rrit ai. Ngritja e fashizmit në shekullin e kaluar dhe oligarkia ishin faktorë që përforconin njëri-tjetrin. Elementet mbivendosëse të interesit vetjak, epshit për pushtet dhe ndikimit të elitave të vogla krijuan një përputhje të rrezikshme.
Frika nga komunizmi dhe elitat mbështetën lëvizjet fashiste sepse donin të kundërshtonin idetë komuniste. Korporatat, bankat dhe industrialistët e pasur financuan partitë fashiste sepse kishin frikë nga kryengritjet e punëtorëve ose nga shtetëzimi i pronës së tyre.
Përqendrimi i pushtetit: Edhe pse fashizmi nuk ishte vazhdim i drejtpërdrejtë i një oligarkie, përqendrimi i pushtetit në elita të vogla (p.sh. industrialistët, aristokratët ose udhëheqësit ushtarakë) luajti rol në ngritjen e tij. Këto elita mbështetën udhëheqësit fashistë si mjet për të mbrojtur interesat e tyre dhe për të ruajtur status quo-në politike e shoqërore.
Nacionalizmi dhe autoritarizmi: Fashizmi shfrytëzoi institucionet e dobëta demokratike në vende të ndryshme. Duke përqendruar pushtetin në një grup të vogël (shpesh me mbështetjen e elitave me ndikim), udhëheqësit fashistë ishin në gjendje të vendosnin shpejt regjime autoritare.
Një oligarki është një sistem në të cilin një grup i vogël njerëzish mban pushtetin, zakonisht bazuar në pasuri, lidhje familjare ose ndikim ushtarak. Edhe pse ngritja e fashizmit nuk filloi domosdoshmërisht brenda një oligarkie ekzistuese, ka paralele të qarta:
-
Mbështetja e elitës: Industrialistët, bankat dhe ndërmjetësit e tjerë të pushtetit luajtën rol kyç në financimin dhe legjitimimin e lëvizjeve fashiste.
-
Përqendrimi i pushtetit: Vetë regjimet fashiste çuan në oligarki, ku një elitë e vogël, shpesh besnike ndaj udhëheqësit, konsolidoi pushtetin dhe grumbulloi pasuri.
Ngritja e fashizmit në shekullin XXI nuk filloi domosdoshmërisht brenda një oligarkie ekzistuese, por mbështetja e elitave ekonomike dhe sociale ishte thelbësore që udhëheqësit autoritarë të ngjiteshin në pushtet. Këto regjime përforcuan më tej përqendrimin e pushtetit dhe pabarazinë, duke krijuar ngjashmëri me sistemet oligarkike.
Fragmentimi i normave demokratike: Nëse trendet e viteve të fundit vazhdojnë, demokracia amerikane mund të gërryhet më tej në dekadat e ardhshme. Besueshmëria e zgjedhjeve, ndarja e pushteteve dhe pavarësia e medias e gjyqësorit janë nën presion.
Polarizimi në Kosovë dhe radikalizimi: Ndarja sociale dhe politike midis kampeve progresive dhe konservatore ka të ngjarë të zgjerohet, duke hapur rrugën për lëvizje ekstremiste në të dy anët e spektrit. Me fjalë të tjera, platformat nuk monitorojnë më përmbajtjen dhe të vërtetën, gjë që supozohet të jetë pasojë e ndikimit dhe ndërhyrjes së qeverisë. Kjo prezantohet si mbrojtje e “lirisë së shprehjes”, por një pasojë e mundshme është se ato, me vetëdije ose pa vetëdije, lejojnë hapësirë për shprehje radikalizuese dhe ekstreme.
Fashizmi kundrejt autoritarizmit
Historikisht, fashizmi i merr rrënjët nga nacionalizmi, totalitarizmi dhe miti i dhunës. Së pari, nëpërmjet nacionalizmit, fashizmi synon jo vetëm homogjenitet etnik brenda një komuniteti, por edhe prezanton konceptin e superioritetit kombëtar mbi popujt e kombet e tjera.
Për të kuptuar totalitarizmin, është e nevojshme të merret parasysh ndikimi i Luftës së Madhe dhe depersonalizimi i individit. Për fashizmin, individi është një “instrument” i përdorur për të ndjekur interesat e shtetit, të cilat përkojnë drejtpërdrejt me interesat e partisë fashiste.
Megjithatë, fashizmi nuk kufizohet vetëm në bindje, siç ka treguar Hannah Arendt. Ai pretendon legjitimitet duke marrë pëlqimin e masave dhe, për ta arritur këtë, mobilizohet si ideologji, duke tentuar të përfshijë të gjithë sektorët e shoqërisë. Siç vuri në dukje filozofi italian Giovanni Gentile:
“Për fashizmin, gjithçka është brenda shtetit dhe asgjë nuk është jashtë shtetit; në këtë kuptim, shteti është totalitar.”
Së fundi, miti i dhunës është një nga parimet më të rëndësishme të fashizmit. Armiqtë janë kudo dhe fashizmi duhet të shprehet përmes dhunës – madje ekstreme, nëse është e nevojshme. Ky model, në mënyrë të pashmangshme, minon çdo formë pluralizmi. Për këtë arsye, përplasja eventuale është e pashmangshme për ideologët fashistë dhe, në fund të fundit, shemben të gjitha parimet e demokracisë liberale dhe institucionet përfaqësuese.
