Radio Kosova e Lirë Radio-Kosova e Lirë, Radio e luftës çlirimtare, paqes dhe bashkimit kombëtar, Zëri i lirisë, besnikja e pavarësisë dhe e bashkimit të shqiptarëve.
Tema të tjera...
REGJIZORI i SHQUAR, “ARTISTI I POPULLIT”, “NDERI I KOMBIT” DHE I ÇMIMIT TE MADH “GJERGJ KASTRIOTI SKËNDERBE” DHIMITER ANAGNOSTI DO TË J ETOJË ME VEPRAT KINEMATOGRAKE, QË KRIJOI E REALIZOI
Jeta e krijimtaria e Dhimitër Anagnostit dhe e shumë krijuesve, na mëson se do të kujtohen e nderohen për jetë vetëm ata, që kanë punuar e punojnë me idealizëm e përkushtim në interes të mëmëdheut e gjithë shqiptarinë, duke krijuar e realizuar vepra të mëdha.
Dhimitër Anagnosti lindi dhe e kaloi fëmijërinë në Vuno të Qarkut të Himarës, që vazhdon të jetojë një popullsi autoktone shqiptare ndër shekuj, që flasin gjuhën shqipe-labërisht.
Kushtet material e atmosfera e familjes dhe ambientit e zhvillimet e krahinës dhe të Shqipërisë janë faktorë kryesorë në formimin e botës të pasur dhe të psikologjisë së tij.
Anagnosti njohu e u edukua dhe ndikuan në krijimtarinë e tij:
– Arkitektura tradicionale e ndërtimit të banesave e të objekteve të kultit të krishterë, disa prej të cilave datojnë që në mesjetë. Fshati Vuno duket si një amfiteatër, që meriton të shpallet QYTEZË MONUMENT KULTURE..
-Trashëgimia arbëreshe, që paraardhësit e tyre, dmth, elita intelektuale e politike shqiptare kishin emigrua në Itali pas ndërrimit të jetës të Heroit tone Kombëtarë Gjergj Kastrioti Skënderbe nga përndjekjet e pushtuesve osmanllinj me shpresën, për t’u rikthyer në mëmëdheun e tyre. Një pjesë nga pasardhësit e tyre u kthyen nga Italia, sepse ruanin thellë në ndërgjegjen e tyre dëshirën e amanetin e katragjyshërve, stërgjyshërve e gjyshërve për t’u rikthyer në mëmëdhe.
-Identiteti kombëtarë e fryma patriotike e popullsisë dhe historitë e luftrave e të rezistencës gjatë Luftës së Parë Botërore kundër pushtuesve të shovinistëve grekë, që dogjën e zhdukën 60-të fshatra në Jug të Shqipërisë.
-Pjesëmarrja masive e heroizmi i popullsisë vunjote gjatë Luftës së Dytë Botërore kundër pushtuesve nazifashistë.
-Jeta në qytetin e Vlorës, ku Ismail Qemale me shumë patriot shqiptarë nga të gjitha Sanxhakët shqiptarë shpalli Pavarësinë e Shqipërisë me 28 nëntorë 1912, si dhe protestat e mëdha të këtyre patriotëve me Ismail Qemalin në kryen ndaj tri Konferencave të Ambasadorëve të Fuqive të Mëdha në Londër. Protestat me kërkesat për marrjen vendime të drejta ndaj shqiptarëve dhe mbrojtjen e të gjitha trevave shqiptare nga coptimi, që u përpoq dhe realizoi Rusia cariste për zgjerimin e territoreve të popullsive sllave në Gadishullin e Ballkanit, duke pushtuar 60-të përqind të territoreve shqiptare nga mbretëritë e Serbisë e Bullgarisë dhe Greqisë.
Të gjitha këton gjarje të mëdha historike të kombit shqiptarë ndikuan në formimin e botës së madhe e të dashurisë për mëmëdheun.
Bota e tij u zgjerua akoma më shumë gjatë studimeve në BS për kineast, ku u njoh me një kulturë e krijimtari të pasur e të gjërë të disa kombësive e komuniteteve, si dhe me krijimtarinë e elites së artit dhe kultures të BS, që kishte traditë. Që kur ishte student në BS ka shkruar skenarin e filmit me titull “Njeriu nuk vdes “, që është një adaptim i tregimit të Hemingwy, dmth, ka rolin e skenaristit adaptues. Dhimitër Anagnosti së bashku me Viktor Gjikën kanë qenë regjizor të filmit “Njeriu nuk vdes”, kur ishin student në BS dhe kanë fituar çmimin e pare në konkursin midis institucioneve të shkollave të larta.
Dhimitër Anagnosti i përket brezit të pare si krijues e realizues, që hodhën themelet e kinematografisë e dramaturgjisë shqiptare dhe shtruan trasenë e pare të kinematografisë në Shqipëri dhe e ngritën e krijuan një përvojë të pasur për prodhimin e filmave artistikë me tirazh të shkurtër e të gjatë dhe të filmave multiplikativë e dokumentarë nga Kinostudia “Shqipëria e Re” dhe RTVSH. Në vitet 1980-të u arrit, që të prodhoheshin nga 18-të filma artistik me tirazh të gjatë nga Kinostudia“Shqipëria e Re” e RTVSH-ja. Me sa jam e informuar në Arkivin e Kinostudios “Shqipëria e Re” janë afro 450-të filma me tirazh të gjatë e të shkurtër të prodhuara ndër vite nga Kinostudia dhe RTVSH-ja.
I jam mirënjohëse e përkulem me nderim, që Anagnosti ka realizuar 14-të filma artistik e 10-të dokumentarë dhe 15-të skenarë, si dhe dy romane: “Koburja nga Europa” (2017) e “Ulliri, pema e dhëmbjes” (2019). Ka krijuar e drejtuar deri në fund ka krijuar Shoqatën “Fan Noli” për fushën e kulturës e të arteve. Personaliteti i shquar Dhimitër Anagnosti mbetet model dhe na jep mesazhin:”Mund të punohet po me atë ritëm e pasion edhe pas daljes në pension.”
Me siguri është tronditur Anagnosti gjatë viteve 1992-1994 si ministër i Kulturës dhe ka dhënë dorëheqjen, sepse një artist si Anagnosti nuk mund të pajtohej me filozofinë e politikën e shkatërrimit të gjithçkaje të krijuara me punën e djersën e popullit të 45-së viteve, si në fushat industriale, ekonomike, kulturore e të arteve.
NË TË GJITHË FILMAT DHIMITËR ANAGNOSTI SHQUHEJ PËR PËRMBAJTJE KOMBËTARE DHE DHËNIIEN E MESAZHEVE TË RËNDËSISHME E ME KOHËSHTRIRJE TË GJËRË.
TEK FILMI “LULKUQET MBI MURË”, prodhuar në vitin 1976, ku skenaristë janë Petraq Qafzezi e Dhimitër Anagnosti. Anagnosti është edhe regjizor, që kanë patur si temë të skenarit romanin autobiografik të Petraq Qafzezit “Bonjakët”, që ishte njohës i jetës të bonjakëve. Mesazhi i filmi është rezistenca e popullsisë shqiptare ndaj forcave pushtuese fashiste.
TEK FILMI “PËRRALLË NGA E KALURA”, ANAGNOSTI është skenarist e regjizor. Filmi zhvillohet në një fshat shqiptar të fillimit të shekullit XX-të, që ka humor e konflikt mes dashuris së lirë të të rinjve dhe rregullave të ngurta të traditës patriarkale. Në fund komedia “Përrallë nga e kaluara” kthehet në metafora alegorike për kalimin nga qëndrimet e prapambetura, në një jetë të ngrohtë e me tone gazmore.
Për këtë film Anagnosti erdhi në Ministrinë e Arsimit dhe Kulturës e më takoi. Më tha, se komisioni kishte vendosur, që të hiqej batuta: ”Ligjin e bën maliqi”, që e thotë aktori i shquar z. BIRÇE HASKO, dhe më kërkoi, që të mbetej, sepse ishte i vetmi mesazh me domethënie në atë film! E kisha lexuar skenarin pasi e kishin lexuar Drejtoria e Arteve dhe z/ministri i Kulturës Anastas Kondo dhe më pëlqeu, se e kishte shkruar mirë.
E gjykova të arsyeshme kërkesën e tij dhe shkova në Kinostudio bashkë me z/ministrin e Kulturës e Arteve, të ndierin Anastas Kondo dhe drejtorin e Arteve në MAK, të ndierin Kristo Jorgji, si dhe të shoqruar nga drejtori i Kinostudios, të ndierin Vangjush Zallëmi dhe e rimblodhëm Komisionin e vlerësimeve dhe Redaksinë e Skenareve, ku i miratonin skenarët e shkruara nga krijues të tjerë dhe prej tyre dhe miratoheshin nga Këshilli Artistik i institucionit përkatës para se të futeshin në prodhim. Skenarët i lexonin edhe z/ministri i Kulturës dhe drejtori i Arteve në MAK. Pas dikutimeve në Komision vendosëm, të mos hiqej ajo batutë me arsyetimin, se kishte të bëte me sistemin e kaluar dhe jo me sistemin e kohës. Në fakt ai mesazh ka karakter universal dhe është aktual gjithmonë për çdo sistem e për të gjitha vendet.
Pata kënaqësi që çiftin e artistëve me kontribute të mëdha e të shquara Anagnosti, Dhimitrin e aktoren e madhe e të nderuar, Rozën i kam takuar e jemi përshëndetur para lokalit “Artist” në Unazë.
-FILMI “KOMISARI I DRITËS”, PRODHIM I VITIT 1966:
Filmi i përkushtohet Mësuesit të Popullit, Ndrec Ndue Gjoka dhe shokëve të tij, që u bënë pishtarë të përhapjes së dritës së dijes e të arsimimit të popullsisë në të gjithë Shqipërinë. Përshkruhet momenti që, menjëherë pas LANÇ-re, ndërmerret aksioni i madhi i luftës për zhdukjen e analfabetizmit nga mosha 18-40 vjeç, nëpërmjet kurseve kundër analfabetizmit që kishin filluar që gjatë luftës në formacionet partizane. Për vajzat e djemtë, burrat e gratë me moshë nga 18-40 vjeç u hapën kurset në çdo lagje e fshat e ndërmarrje dhe institucion, që mësonin sipas programit të shkollës fillore shkrim e këndim, njohuri në matematikë dhe njohuri për historin e Shqipëris. Në fund të kursit merrnin dëshmi të mbarimit të shkollës fillore. Ky aksion përfundoi brenda 5 viteve. U hapën shkollat fillore në shumicën e fshatrave, ku vazhdonin të gjithë fëmijët nga mosha 7-17 vjeç. Vazhdimi i shkollës fillore ishte e detyrueshme me Ligj. U ngritën Institutet e Larta dhe shkolla të mesme pedagogjike me konvikt dhe reforma të tjera për përgatitjen e kuadrit.
Mesazhi i këtij filmi është”- “Drita e diturisë do të ndriçojë mendjet e shqiptarëve dhe do të çojnë përpara shoqërinë shqiptare në ato vite.
Sami Frashëri ka thënë: “ Në do pasuri, mbill misër e grurë; në do mirësi, mbill pemë e lule, në do të ardhmen e kombit, mbill dituri!”
Shprehja e fundit pasqyron thellësisht filozofinë e Sami Frashërit për arsimimin si themel të përparimit kombëtar. Sami Frashëri, vlerësohet një nga figurat kryesore të Rilindjes Kombëtare dhe si nje nga 10-të filozofët e shquar shqiptarë, që kishte një vizion të qartë për rëndësinë e arsimit në zhvillimin kombëtarë dhe kulturor të kombit shqiptarë. Këto ide i ka theksuar në veprat e tij, veçanërisht në librin “Shqipëria ç’ka qenë, ç’është e ç’do të bëhet”, në vitin, 1899, ku shkruan se “arsimi është drita e kombit” dhe se përmes diturisë shqiptarët do të arrijnë lirinë dhe zhvillimin. E vlerësonte arsimin si mjet për përparimin kombëtar. Besonte se arsimi ishte çelësi për zhvillimin dhe bashkimin e kombit shqiptar. Vetëm përmes arsimit mund të ngrihej vetëdija kombëtare dhe të forcohej identiteti shqiptar.
-FILMI “DUEL I HESHTUR” , PRODHIM I VITIT 1967.
-Mesazhi i këtij filmi është: Përpjekja e qëndresa edhe i vetëm, për të mos e tradhëtuar mëmëdheun.
-SKENARIST: -NASHO JORGAQI
-REGJIZOR: – DHIMITER ANAGNOSTI DHE VIKTOR GJIKA
– FILMIN “ KTHIMI I USHTRISË SË VDEKUR” I KINOSTUDIOS “SHQIPERIA E RE”, PRODHIM I VITIT 1989.
-SKENARIST E REGJIZOR DHE DREJTOR I FIMIT: DHIMITER ANAGNOSTI- SKENARI ESHTE SHKRUAR SIPAS ROMANIT TE SHKRIMTARIT TE SHQUAR, ISMAIL KADARES ME TE NJEJTIN TITUL.
Mesazhi i filmit: “LUFTRAT JANE ABSURDE DHE VRASTARE E SHKATERRUESE, QE FUNDI I SAJ TE NGJALL TRISHTIM E MJERIM”. GJENERALI ITALIAN PARA MAKINAVE ME ARKIVOLE JEP URDHER DISA HERE: “ARMATA ÇOHU!” POR SI PERGJIGJE MERR HESHTJEN… FUNDI I ÇDO LUFTE AGRESIVE E PUSHTUESE DO TE JETE SI AJO LUFTE, QE PO KTHEHEN NE VENDET E TYRE ME ARKIVOLE.
—FILMIN: “MONUMENTI”, PRODHIM I VITIT 1977
–SKENARIST E REGJIZOR:-DHIMITER ANAGNOSTI.
– FILMI :“KUR HIQEN MASKAT” , PRODHIM I VITIT 1975
Subjekti i këtij filmi janë episode me kenge, humor e satirë dhe sarkazma, ku kritikohen qëndrimet burokratike të zyrtarëve përmes estradës dhe humorit.
–FILMIN BALET :“CUCA E MALAVE” PRODHIM I VITIT 1974
– REGJIZOR: DHIMITER ANAGNOSTI
-SKENARIST/LIBRETIST:- LONI PAPA, AGRON ALIA
-KOREOGRAF: -AGRON ALIA
FILMI: “MALET ME BLERIM MBULUAR “,PRODHIM I VITIT 1974.
Përshkruhet lufta fitimtare e partizanëve kundër forcave pushtuese nazifashiste.
-REGJIZOR E SKENARIST: DHIMITER ANAGNOSTI
-FILMI:- “PLAGË TË VJETRA”, PRODHIM I VITIT 1969
-SKENARIST E REGJIZOR :- DHIMITER ANAGNOSTI
Subjekti i filmit përshkruan zakonet e vjetra të mosbesimit ndaj grave e vajzave. Megjithëse doktoresha kishte mbaruar shkollën e lartë për mjekësi dhe ishte specializuar si kirurge ashtu si dhe kolegët e saj, pacienti nga fshati nuk ka dëshirë e besim të operohej prej saj.
– FILMI:- “GURËT E SHTËPISË TIME” PRODHIM I VITIT 1983
Përmbajtja e filmit përshkruan episode të qëndresës gjatë Luftës së Dytë Botërore, që mbaroi me kapitullimin e Italisë fashiste dhe me pushtimin e Shqipërisë nga pushtuesit nazist Gjermanë.
–FILMI:- “VËLLEZËR DHE SHOKË” :- PRODHIM I VITIT 1980
-REGJIZOR E SKENARIST: DHIMITER ANAGNOSTI
-Subjekti i filmit:- Përshkruhen betejat e partizanëve kundër pushtueve, dilemat shpirtërore, idelet e kohës si, ndienja e solidaritetit, unitetit, dhe sakrificës ndaj atdheut.
–FILMI BALET:- “CUCA E MALAVE” PRODHIM I VITIT 1974
– REGJIZOR: – DHIMITER ANAGNOSTI
-SKENARIST/LIBRET:- LONI PAPA, AGRON ALIAJ
-KOREOGRAF:- AGRON ALIA
– FILMI “NË SHTËPINË TONË”-PRODHIM I VITIT 1979
-Subjekt i filmit janë problemet sociale të kohës.
-SKENARIST:- KIÇO BLUSHI
-REGJIZOR:- DHIMITER ANAGNOSTI
KA KRIJUAR E REALIZUAR EDHE KETO DOKUMENTARE E FILMA ARTISTIK:
-FILMI “KUJTIME NGA GJIROKASTRA”: PRODHIM I VITIT 1983
-REGJIZOR E SKENARIST:DHIMITER ANAGNOSTI DHE VIKTOR GJIKA
-FILMI “PËTRJETËSI” :- REGJIZOR E SKENARIST : DHIMITER ANAGNOSTI 1974
-FILMI “MOTIVE NGA DITA E DIEL” :- REGJIZOR E SKENARIST : DHIMITER ANAGNOSTI 1973
-FILMI “PARAFABRIKATET” :- REGJIZOR E SKENARIST : DHIMITER ANAGNOSTI 1970
– FILMI “GJOLEKA, DJALI I ABAZIT” :- REGJIZOR E SKENARIST : DHIMITER ANAGNOST
-FILMI “NJERIU KURRË NUK VDES” :- REGJIZOR E SKENARIST : DHIMITER ANAGNOSTI
DHE REGJIZOR VIKTOR GJIKA
Ka punuar e ka kontribuar si pedagog nga viti 1980-të në Institutin e Lartë të Arteve dhe më pas me emërtimin Akademia e Arteve e Universitet i Arteve, për përgatitjën me formim profesional të brezave të rinjë, të shumë kineastëve e regjizorëve të filmit e të radiotelevizionit, si dhe të aktorëve, që ka dhënë leksione publike e trajnime për kineastët.
Është i njohur si pedagog, që u ka dhënë studentëve metodologjin e stilin e tij vizionarë të regjizurës, frymën analitike ndaj kinematografisë si art, për t’u karakterizuar nga origjinaliteti e ndieshmëria artistike dhe komunikimi emocional gjatë rrëfimeve filmike.
Ka qenë vlerësuar si mjeshtër i kinemasë dhe profesor i përkushtuar për formimin e brezave të rinj të regjizorëve e artistëve vizual në Shqipëri.
Botimet e tij, reflektime teorike për filmin dhe dramaturgjinë vizuale, që përfshijnë mendimet e përvojën, si dhe vizionin e tij për dramaturgjin vizuale, janë e do të mbeten një pasuri e madhe me karakter krijues për kineastët e regjizorët dhe aktorët.
Për profesionalizmin e shquar të tij, ka qenë në juritë gjatë konkurseve të studentëve dhe të mjaftë festivaleve.
Dhimitër Anagnosti do të kujtohet e mbetet midis nesh me veprat e tij krijuese e realizuese. Për krijuesit e artistët e shquar nuk ka patur e s’mund të kete dalje në pension të parakohëshëm, sepse ishin të domosdoshëm e të pazevendësueshëm për skenën dhe ekranin, si dhe vazhdonin t’i jepnin artit e kulturës krijimtari me shumë përkushtim me vlera.
I jam mirënjohëse për kontributin, që ka dhënë në kinematografi dhe si profesor nga viti 1980-të në Institutin e Lartë të Arteve dhe më pas me emërtimin Akademia e Arteve e Universitet i Arteve, për përgatitjen e formimin profesional të brezave të rinjë, të shumë kineastëve e regjizorëve të filmit e të radiotelevizionit, si dhe të aktorëve, që ka dhënë leksione publike e trajnime për kineastët.
Ka qenë i njohur, se u ka dhënë studentëve metodologjinë e stilin e tij vizionarë të regjizurës, frymën analitike ndaj kinematografisë si art, për t’u karakterizuar nga origjinaliteti e ndieshmëria artistike dhe komunikimi emocional gjatë rrëfimeve filmike.
Ka qenë vlerësuar si mjeshtër i kinemasë dhe profesor i përkushtuar për formimin e brezave të rinj të regjizorëve e artistëve vizual në Shqipëri.
Botimet e tij, reflektime teorike për filmin dhe dramaturgjinë vizuale, përshkruajnë mendime e përvojë, si dhe vizionin e tij për dramaturgjinë vizuale, janë e do të mbeten një pasuri e madhe me karakter krijues për kineastët e regjizorët dhe aktorët.
Për profesionalizmin e shquar të tij, ka qenë në juritë gjatë konkurseve të studentëve dhe të mjaftë festivaleve.
Dhimitër Anagnosti do të kujtohet e mbetet midis nesh me veprat e tij krijuese e realizuese.
Për krijuesit e artistët e shquar nuk ka patur e s’mund të kete dalje në pension të parakohëshëm, sepse ishin të domosdoshëm e të pazevendësueshë për skenën dhe ekranin, si dhe vazhdonin t’i jepnin artit e kulturës krijime me me shumë vlera.
NGUSHËLLIME ZNJ. ROZA E FAMILJARËVE DHE TË AFËRMVE, SI DHE KOLEGËVE DHE MIQVE TË TIJ!
U PREHTË NË PAQE!
TEFTA CAMI-CANI, ISH, MINISTRE E ARSIMIT DHE KULTURËS
