Dr. Skёnder Demaliaj: PROF. DR. BASHKIM LUSHAJ – PERSONALITET I SHQUAR I SHKENCËS SHQIPTARE NË FUSHËN E PYJEVE, BUJQËSISË DHE MJEDISIT

31/08/2025 Personalitete

Tema të tjera...

Bashkim Lushaj lindi, më 28 mars 1957 në Bajram Curr. U nda nga jeta, më 26 shkurt 2025.

Pas përfundimit të gjimnazit “Asim Vokshi” në Bajram Curri, ai ndoqi studimet në Fakultetin e Pyjeve në Tiranë, ku u diplomua si inxhinier pyjesh në vitin 1981.

Karrierën e tij e nisi në Tropojë si drejtor i Ndërmarrjes Bujqësore dhe kryeinxhinier i Ndërmarrjes së Përpunimit të Drurit. Për shkak të aftësive dhe kontributit të tij, ai u emërua Shef Departamenti në Ministrinë e Bujqësisë, Drejtor i Institutit të Pyjeve dhe Kullotave të Shqipërisë, Kryetar i Agjencisë së Mjedisit dhe Zëvendësdrejtor i Institutit të Energjisë, Ujit dhe Mjedisit në Tiranë. Gjatë viteve 2013-2015 drejtoi Agjencinë e Trajtimit të Koncesioneve pranë Ministrisë së Zhvillimit Ekonomik, Tregtisë dhe Sipërmarrjes.

Përvoja botërore ka treguar se suksesi arrihet kur punët realizohen me njerëz me një vështrim të përbashkët dhe mbi bazën e forcës së zotimeve të ndërsjellta. Nga ky parim është udhëhequr në punën e tij Prof. Dr. Bashkim Lushaj.

Për kontributin e tij të vyer, u dekorua disa herë nga Kuvendi i Shqipërisë.

Prof. Dr. Bashkim Lushaj me studimet e tij dëshmon se kur punon e realizon projekte të mëdha të vlerësojnë dhe të nderojnë. Arritjet dhe sukseset të bëjnë krenar, të bëjnë me më shumë dinjitet.

Erick Fromm thoshte se njeriu mund të jetë i sigurtë në vetvehte nëse i përmbush ato që kanë pritur të tjerët. Prof. Dr. Bashkim Lushaj eci i sigurtë në trasenë që shtroi për 4 dekada. Me shumë besim tek vetja e tij, me shumë vendosmëri dhe kurajo.

Kurajo sipas psikologëve s’është një akt i izoluar, një impuls i momentit. Është një aksion komplet dhe komlpeks, i cili duhet ndjekur deri në qëllimin final. Kurajo s’është vetëm virtyti i të filluarit të një pune, por i të vazhduarit më tej, i të kompletuarit dhe i të parit të gjërave larg. Nisur nga kjo, vizioni i tij ishte i qartë, ishte vizioni i shekullit të ri.

Profesor i respektuar dhe shkencëtar i vërtetë

Tek Prof. Dr. Bashkim Lushaj gjejmë një gërshetim të shkëlqyer të mësimdhënësit me studimet shkencore, të njohësit të teorive të bujqësisë, të pyjeve dhe mjedisit, të zotëruesit të njohurive të thella shkencore me aplikuesin në praktikën e përditshme… Parashikues dhe i aftë për të punuar në grup e për t’i udhëhequr ata.

Ai ishte autor i disa librave dhe artikujve akademikë në gjuhën shqipe dhe të huaja, si dhe një studiues me specializime në Japoni, Itali, Gjermani, Francë, SHBA, Austri, Suedi e Greqi.

Studimi i tij për trajtimin e sëmundjeve të gështenjës në Tropojë, rriti disa herë prodhimin dhe i shpëtoi ato nga asgjesimi fizik. Mungesa e këtij trajtimi në ditët e sotme ka ulur rendimentin, cilësinë dhe ka zvogëluar numrin e rrënjëve.

Nga viti 1995 deri në 2007, ai ishte pedagog në Fakultetin e Shkencave Pyjore, ku dha lëndë si Fitopatologjia dhe Entomologjia Pyjore. Nga viti 2008 deri në 2015, ai ishte zëvendësdrejtor dhe udhëheqës shkencor në Departamentin e Teknologjive të Energjisë, Ujit dhe Mjedisit në Universitetin e Tiranës.

Në punën me studentët ka demonstruar aftësi të larta komunikuese, afërsi e ngrohtësi dhe pragmatizëm. Pedagogu me vizion realizon komunikime të lira, të cilat kërkojnë që në vend të disa formulave të komunikimeve, të emancipojë gjithë personalitetin e tij.

I ngjiti shkallët e karrierës shkencore me shpejtësi. Botimet e tij janë të një spektri të gjërë, në shqip, në italisht dhe në anglisht dhe kanë të bëjnë me bujqësinë, pyjet dhe mjedisin. Gjejmë trajtime teorike për çështje të përgjithshme e të veçanta. Ai zotëronte gjashtë gjuhë të huaja: italisht, anglisht, japonisht, frëngjisht, spanjisht dhe rusisht. Kështu që ka patur mundësi të shfrytëzojë një literaturë të bollshme, të cilën e ka përzgjedhur me kujdes dhe e ka përdorur me efektivitet në analizat dhe ballafaqimet me realitetin shqiptar.

Gjatë karrierës së tij, ai ka zbatuar rreth 250 projekte kombëtare dhe ndërkombëtare, ka botuar dhjetëra artikuj mbi pyjet, mbrojtjen e tyre, mjedisin, ujërat dhe energjinë e rinovueshme.

Ai ishte pjesëmarrës dhe prezantues në shumë konferenca dhe seminare brenda dhe jashtë vendit, si dhe anëtar aktiv në forume dhe organizata joqeveritare në Shqipëri dhe ndërkombëtarisht.

Prof. Lushaj mbrojti dy herë graden “Master” në shkencat bujqësore në Itali dhe në shkencat pyjore në SHBA. Ai gjithashtu mbrojti dy herë graden “Doktor i Shkencave”, njëherë në Shqipëri për shkencat pyjore dhe njëherë në SHBA për shkencat mjedisore pyjore, ndërsa titullin “Profesor” e mori në Tiranë.

Gjatë karrierës së tij, ai bashkëpunoi me institucione kërkimore dhe akademike në vende si: Italia, Japonia, Gjermania, SHBA, Suedia, Zvicra, Holanda, Kanadaja, Turqia, Mbretëria e Bashkuar, Belgjika, Maqedonia, Hungaria, Kosova e shumë vende të tjera.

Aktiviteti i tij shtrihej në organizata profesionale kombëtare dhe ndërkombëtare, ndërsa prezantimet e tij shkencore kanë mbërritur deri në: Australi, Brazil, Argjentinë, Afrikën e Jugut, Korenë e Jugut, Tanzani, Libi, Tajlandë e Pakistan.

Meritokracia është vlera europiane dhe kjo e ka karakterizuar tërë jetën Profesorin. Pikërisht kjo vlerë e ka bërë Europën lokomotivë të zhvillimit njerëzor.

Vargjet e shkrimtarit Bertolt Brecht janë tëpër domethënëse: “Nga tigrat munda të shpëtoj/ Me gjakun tim ushqeva çimkat/ Po kokën ma hëngrën mediokrit.”

Vetëm me mentalitet europian, me vizion europian, me vlerat europiane, me punën e dijen e saj bëhesh pjesë e rëndësishme e Europës. Profesor Bashkimin e gjeje në punë 24 orë në 24. Nuk diti ç’ishte pushimi. Puna, puna dhe vetëm puna – është çelësi i suksesit të tij.

E gjithë veprimtaria e tij shkencore ka kaluar përmes 4 stadeve të meditimit:

Stadi i vështirësisë, kur duhet ushtruar shumë përpjekje për të qetësuar dhe kontrolluar valët e trazuara dhe të përhapura të mendjes.
Stadi i arritjes, kur mendja arrin përqëndrimin e plotë dhe përjeton një gjëndje më të lartë të ndërgjegjes.
Në stadin e tretë, ku nëpërmjet përqëndrimit të rregullt dhe intensiv, mendja bëhet koherente dhe zhvillon fuqitë psikike.
Stadi, ku një lumturi e papërshkrueshme lind nga çdo fibër e qenies. Ndjente kënaqësi, lumturi kur tezat e tij pranoheshin nga rrethet shkencore dhe gjenin zbatim.

Prof. Dr. Bashkim Lushaj – intelektual me integritet të lartë

Fjala “integritet” ka të njëjtën rrënjë nga italishtja, ashtu si fjala “integer” – numër i plotë, tërësi. Pra përmban të njëjtin kuptim: kuptimin e tërësisë: një person me integritet, ashtu si një numër i plotë – është një person i plotë, një person, në një farë mënyre, pa mëdyshje Intelektuali me integritet duhet:

Të dallojë të duhurën nga e gabuara.
Të bëjë diçka për të (për të duhurën dhe të jetë i papajtueshëm me të gabuarën).
Të shpallë publikisht se është duke bërë atë që mendon se është e drejtë dhe kur të tjerët nuk janë dakord.

Nuk u pajtua me gabimet e së kaluarës, veçanërisht në sektorin e pyjeve dhe të mjedisit. Publikisht u pronncua për keqmenaxhimin dhe shpërdorimet në Institutin e Pyjeve dhe të Kullotave, duke kërkuar ndëshkime e largime nga puna për fajtorët. Edhe pse fillimisht nuk pati mbështetje, duke qenë në anën e së drejtës, i vendosur për të larguar të keqen e për t’i shërbyer interesit të publikut, mbështetja dhe popullariteti i tij u rrit.

Sociologёt nёnvizojnё njё element tё rёndёsishёm, tё cilin nuk duhet ta harrojmё: kur intelektualёt shprehin mendimet e tyre janё duke bёrё detyrёn. Mund tё na pёlqejnё, mund tё mos na pёlqejnё, mund tё jemi dakord, mund t’i kundёrshtojmё, por duhet t’i shqyrtojmё e t’i analizojmё me kujdes e t’i marrim nё konsideratё. Profesor Bashkim Lushaj e realizoi misionin e tij si intelektual. Shoqëria shqiptare ka nevojë për pjekuri politike, e cila mund të vijë vetëm nga kontributi i intelektualëve të ndershëm, aktivë, që e duan atdheun dhe popullin e vet, siç ishte Prof. Dr. Bashkim Lushaj. Po nuk u vunë ata në krye të punëve do të kemi ndërrim të një pushteti të dhunshëm me një tjetër të dhunshëm, të një pushteti të korruptuar me një tjetër të korruptuar, të një pushteti të paaftë me nje tjetër të paaftë, të një pushteti klanor e krahinor. Sipas tij, pseudointelektualët dhe klanet e kanë dëmtuar dhe vazhdojnë ta dëmtojnë demokracinë dhe të ardhmen e Shqipërisë, duke shpjeguar edhe pse ndodh kjo:

Intelektuali beson tek e vërteta, tek njerëzit që e mbrojnë të vërtetën, të drejtën. Pseudointelektuali beson në gënjeshtrat e pushtetit, bëhet pjesë dhe përçuese e tyre te qytetarët për poste e përfitime financiare.
Intelektuali beson tek njerëzit me integritet të lartë moral. Pseudointelektuali beson tek njerëzit me moral të dyshimtë e pa moral, sepse ata janë bashkëpunëtorët më të mirë për të arritur qëllimet e mbrapshta e të dyshimta se ata i shesin parimet pa u dridhur qerpiku e pa iu skuqur surrati.

Intelektuali beson në doktrinën dhe programin që u shërben qytetarëve, që i ndihmon të ecin përpara në rrugën e dijes, të demokracisë, në rrugën e progresit. Pseudointelektuali beson në doktrinën dhe programin që i sjell fitime e privilegje etj.
Intelektuali di çfarë kërkon. Kërkon drejtësi, barazi, shtet ligjor, mbrojtjen e të drejtave të njeriut, luftë kundër korrupsionit. Pseudointelektuali është kundër shtetit ligjor se kështu përfitimet e tij janë më të mëdha dhe jetëgjatësia e shefave të tij në pushtet, të cilëve u shërben me përulësi, është më e madhe. Barazia, drejtësia për të janë koncepte marksiste, komuniste. Sipas tij një vend nuk mund të zhvillohet pa korrupsion në zhvillimet e para kapitaliste.
Intelektuali kërkon qarkullimin e elitave në pushtet, në politikë. Pseudointelektuali kërkon përjetësimin e tyre. I frikësohet procesit të qarkullimit se nuk e ka të lehtë (është edhe i pabesueshëm) të lidhet e të punojë me përkushtim për elitat e reja. Përshtatja e tij është e suksesshme dhe e lehtë ndaj një pushteti me vota të vjedhura dhe i korruptuar. Intelektuali kërkon zgjedhje të lira e të ndershme se vetëm kështu realizohet qarkullimi i elitave. Pseudointelektuali i trembet votës së lirë se e nxjerr jashtë loje shefin e tij, pra edhe atë, të cilit i thur këngë e himne, thërret e brohoret në metingje e takime, në konferenca e gëzime familjare.
Intelektuali di çfarë bën. Është i ditur dhe ekspert në fushën e tij. Di kur dhe si ta bëjë kritikën. Pseudointelektuali hiqet si i ditur, por e ka kokën bosh. Bën gjithnjë atë që i thotë shefi. E bën sa më shpejt e sa më mirë për t’i hyrë akoma më shumë në zemër.
Intelektuali ndërton me sukses ura komunikimi me publikun, organizon anketa, sondazhe për të kuptuar më mirë kërkesat dhe sensibilitetet e tij. Pseudointelektuali komunikon vetëm me shefin e tij, përpiqet të shfrytëzojë publikun për interesat e tij, të klanit të tij, të shefit të tij. I injoron kërkesat dhe sensibilitetet e publikut. Intelektuali është në pararojë në punën e tij dhe mbështet pa rezerva të renë, rininë dhe teknologjinë e re. Pseudointelektuali si i paaftë që është zvarritet, zvarritet gjithnjë pas shefit në punën e tij. Urren të renë, progresiven se e nxjerr jashtë lojёs politike shefin e tij edhe atë. Nuk e mbështet teknologjinë e re se është i paaftë ta përvetësojë e ta zbatojë.

Fatkeqёsisht nё vendin tonё ёshtё qeverisur mbi bazёn e klaneve. Intelektualёt, pёr vetё nivelin qё kanё nuk mund tё jenё pjesё e klaneve. Kёshtu ata mbesin jashtё drejtimit tё partisё e tё shtetit. Klanet pengojnё rinovimin e udhёheqjes dhe reformimin e partisё, krijojnё privilegje pёr njё grup njerёzish, shuajnё kritikёn dhe debatin brenda partisё, e pajisin tё paaftin me certifikatёn e tё aftit, krijojnё konflikte artificiale me synime tё caktuara, krijojnё boshllёk nё komunikimin dhe marrёdhёniet me njerёzit. Klanet ekzistojnё sepse tek partitё kanё zёnё vendet kyҫe pseudointelektualёt dhe midis tyre dhe intelektualёve ka debat, polemika se kush do tё jetё nё krye. Fatkeqёsisht pseudointelektualёt kanё fituar deri tani falё dy cilёsive tё tyre: janё tё guximshёm dhe tё pacipё. Klanet ekzistojnё se ne debat nuk fiton argumenti, e vёrteta, e pёrparuara, por kartoni. Debati shpesh merr edhe tone tё ashpra dhe zgjidhet me anё tё forcёs, ku intelektuali tёrhiqet i pari nё kёto raste. Metoda tё tilla janё tё papranueshme pёr intelektualёt: i revoltojnё ata dhe u sjellin neveri. Kur politika bёhet nga rruga nuk ka vend pёr intelektualёt.

Pseudointelektualёt kanё qenё dhe mbeten rrezik real pёr demokracinё nё vendin tonё. Hiqen si tё ditur, por e kanё kokёn bosh. Hiqen si tё emancipuar dhe tё reformuar, por janё konservatorё dhe tё etur pёr pushtet. Hiqen parimorё, realistё, por janё nihilistё, mashtrues dhe demagogё. Hiqen sikur sakrifikojnё pёr demokraci, por qёllimi i vetёm i tyre ёshtё tё fitojnё sa mё shumё privilegje pёr vetё dhe pёr familjen. Hiqen sikur kanё diplomё tё marrё me mund e pёrpjekje, por atё e kanё marrё me rushfet ose fallco. Hiqen sikur janё tё persekutuar, kur nё tё vёrtetё kanё qenё tё privilegjuar.

Epilogu

Dritëro Agolli ka një poezi shumë domethënëse dhe të arrirë, të titulluar “Bukuria”. Mesazhi i saj është se shpesh kalojmë pranë bukurisë dhe nuk e vëmë re. Në një çast shtangemi para saj dhe themi “si s’të vumë re, mes nesh paske mbirë”. Kështu ndodh edhe me njerëzit. Kanë vlera, kontribute të çmuara dhe nuk i vëmë re. Dhe themi: Ky qenka ai që ka qenë në krye të punëve në ndërtimin e veprave të mëdha, në ndërtimin e hekurudhës…, në brezaret plot me agrume, në bonifikimin e fushave, në ndërtimin e veprave ujitëse, në zbulimet e reja shkencore, në dobi të rritjes së prodhimit etj. Si s’e paskemi ditur?! Si nuk e kemi vënë re?! I tillë është edhe Prof. Dr. Bashkim Lushaj. Ata nuk mburren, flasin puna dhe veprat e tyre. Detyra jonë është t’i zbulojmë, t’i popullarizojmë e t’i vlerësojmë herëpashere. Një komb që nuk ka kujtesë, nuk ka të ardhme. Niçe thoshte se një komb nuk vlerësohet sa personalitete të shquara ka, por sa i vlerëson ata.

Profesor Bashkimi, duke e vënë buzën në gaz, siç e ka zakon thoshte se shumë nga librat e tij, leksionet, studimet e tij, i kanë marrë të tjerët pa e cituar fare emrin e tij, i kanë paraqitur në emrin e tyre, i kanë botuar me emrin e tyre dhe kanë marrë tituj e grada shkencore. Plagjiatura, kjo sëmundje e kahershme dhe e re e ka dëmtuar shkencën shqiptare, ka kultivuar dembelizmin, ka dëmtuar cilësinë e strudimeve dhe ka mbrojtur e zhvilluar mediokritetin.

U shoqërua me njerëz që të ndihmojnë të mendosh ide të reja, me njerëz të interesave të ndryshme profesionale dhe shoqërore. Ia shtoi vlerat gjërave, por edhe njerëzve. Ia shtoi vlerat edhe vetes. Kombinoi dijen për ato që shkroi me dëshirën t’ua tregojë edhe të tjerëve, aftësinë e të menduarit me aftësinë e memorizimit të fakteve. Pranoi shansin e dhënë për të bërë më shumë dhe u përqëndrua sesi do ta bënte më mirë. Motoja e punës dhe e jetës së tij ishte: “Duhet të kemi ide të reja për të krijuar dhe për t’u përmirësuar. Zgjidhe vetë atë që të pëlqen ta bësh, mos e shty për nesër atë që mund ta bësh sot. Përdor qëllimet që të rritesh. Qëllimi është më shumë se ëndërr, është ëndërr mbi të cilën veprohet. Mendo progres, beso në progres, nxit progres!”

Prof. Dr. Bashkim Lushaj aspiroi, ëndërroi dhe punoi që dijet e tij t’i shërbenin popullit dhe kombit të tij. Poeti i njohur himarjot, Lefter Çipa në poezinë e tij “Ëndrra nëpër duar” shkruan: “Kohët ikin, vijnë e shkojnë/ Veç s’largohen aspiratat/ Ato bashkë me ne jetojnë/ Me ne bashkë kapin majat.”