Radio Kosova e Lirë Radio-Kosova e Lirë, Radio e luftës çlirimtare, paqes dhe bashkimit kombëtar, Zëri i lirisë, besnikja e pavarësisë dhe e bashkimit të shqiptarëve.
Tema të tjera...
Të nderuar lexues kam nderin e kënaqësinë e madhe t’ jua paraqes një intervistë të veçantë dhe me shumë interes, të cilën ia mora kryetares së shoqatës “Arbëria” në Ungër, shumë të nderuarës Rosa Carbone.
Ju faleminderit e nderuar presidente e shoqatës “Arbëria” Rosa Carbone që e keni pranuar ta bëjmë një intervistë që do t’i shërbejë informacioneve si për arbëreshët te ju, por edhe për të gjithë ne, në trevat shqiptare, ku ju dhe ne i kemi rrënjët e përbashkëta vëllazërore!
Meqë ne kemi njohje të gjatë, së bashku, dhe një pjesë të madhe të veprimtarisë suaj e kam përcjellë, unë kam kënaqësinë e madhe t’i theksoj disa veçanti për Ju
Rosa Carbone është arbëreshe, nga katundi Ungër, (Lungro) në Kalabri, është një veprimtare e shquar që ka punuar e vepruar e vepron, pandërprerë, me shumë përkushtim për t’i mbajtur të gjalla e të natyrshme të folmet arbëreshe, kulturën dhe përkatësinë, historinë e traditat e mrekullueshme arbëreshe, të cilat janë pjesë e pandarë e gjithë kulturës së popullit shqiptar. Si një njohëse e shkëlqyer e këtyre vlerave të mëdha e me rëndësi jo vetëm për arbëreshët, por edhe për ne shqiptarët, ajo me një seriozitet, me një disiplinë e me këmbëngulje, me shumë profesionalizëm angazhohet, vepron edhe me shumë shoqe e shokë të saj në Ungër. E rritur në familje e në një shoqëri me tradita të shkëlqyera atdhetare, ku vlerat historike e kulturore kanë rrënjë të shëndosha, ajo është edukuar dhe ka gjetur frymëzime për të vazhduar me përkushtim e punën e veprimtarinë, për ta mbajtur të gjallë e të shëndoshë atdhedashurinë e kulturën arbëreshe.
Rosa Carbone është prej vitesh presidente e shoqatës “Arbëria” të Lungros (Ungra) dhe konsulente për projektim turistik kulturor; ajo udhëheq iniciativa lokale për ruajtjen dhe promovimin e identitetit arbëresh.
Në këtë shoqatë ajo ka vepruar e vepron edhe me shoqen e saj Saverina Bavasso, sekretare e shoqatës e veprimtare e shquar, të cilat e plotësojnë njëra – tjetrën dhe i japin jetë shumë projekteve e veprimtarive të mirëpritura kudo edhe në Arbërinë e tyre shpirtërore edhe në trevat tona shqiptare. Vajtje – ardhjet e tyre, në trevat shqiptare dhe të tonat atje, së bashku me këta vëllezër e motra arbëreshe, i kanë thelluar gjithnjë e më shumë bashkëpunimet tona. Patjetër këto bashkëpunime kanë ndikuar në shumë drejtime, duke pasur për bazë një veprimtari të shëndoshë atdhetarie. Kështu të gjitha këto kanë ndikuar edhe në përvetësimin e drejtë të gjuhës standarde. Rosa tanimë e flet bukur dhe me shumë ndjenjë gjuhën standarde shqipe, duke pasur parasysh se ajo i flet edhe të folmet arbëreshe mrekullisht.
Ajo ka qenë organizatore bashkë me shumë arbëreshe e arbëreshë, por në mënyrë të veçantë me Saverina Bavasso -n , Flavia Provenzano -n, etj., edhe në manifestimet e ngjarjet e shumta në Ungër, por edhe në katundet ku grupi i tyre ka marrë pjesë, si në Çivita, në Frasnita në Shën Miter, në qytetin e Kozencës etj. Po, kështu edhe në trevat shqiptare si në Kurjen e Skënderbeut, në Lezhë, në Shkodër, në Berat, në Durrës e Tiranë, në Vlorë e në Kaninë, në Prishtinë e në Prizren, në Prekazë të Heroit Adem Jashari, në Gjakovë dhe kudo ku i kanë ftuar e kudo ku kanë shkuar kanë shfaqur krenarisht dashurinë për Shqipërinë, për Arbërinë për të gjitha trevat tona, ku rrënjët e etërve e mëmave tona arbëreshe kanë gjallëruar. Kudo kanë shfaqur shpirtin e dëlirë arbëresh në shekuj, kudo ku e kanë përfaqësuar emrin e dashur arbëreshë, emrin Arbëri, lavdinë e Motetit të Madh, të asaj epoke zulmëmadhe të Heroit tonë Kombëtar Gjergj Kastrioti – Skënderbeu.
Ajo, së bashku me profesoreshë Saverinën, profesoreshë Emilia Conforti, me arbëreshin e mirë Gabriele Parrino e shumë arbëreshë të tjerë, së fundi, në muajin gusht morën pjesë në Seminarin për Gjuhën, Letërsinë e Kulturën Shqiptare, që mbahet në Prishtinë me një traditë të gjatë.
Për detaje të tjera, do të na njoftoj vetë presidentja e nderuar e shoqatës Rosa Carbone (Roza Karbone).
E nderuara kryetare Rosa Carbone ju lutem a mund të flisni në fillim për fëmijërinë tuaj, kohën e shkollimit dhe edukimin tuaj në familjen tuaj e në shoqërinë e mrekullueshme arbëreshe?
Tata juaj Carmine Carbone, qe një arbëresh shumë i dashur, atdhedashës i flaktë, veprimtar i shquar, të cilin edhe unë e njoha shumë mirë dhe për të cilin kisha respekt e një dashuri vëllazërore. Sa e si ndikoi ai në familje që ju të edukoheni me dashuri e përkushtim për kulturën, gjuhën, rrënjët e të parëve, për Arbërinë e trevat e sotme shqiptare?
Para së gjithash, ju falënderoj sinqerisht që e hapët intervistën me një referencë për babanë tim, Carmine Carbone, i cili ndërroi jetë dy vjet më parë. Është një kujtim që më nderon dhe më prek thellësisht dhe besoj se nuk mund të ketë mënyrë më të mirë për të filluar një dialog që prek rrënjët e identitetit tonë. Babai im përfaqësonte dritën e identitetit për mua dhe të gjithë familjen tonë: përkushtimi i tij i palodhur ndaj kauzës arbëreshe dhe ndaj vëllazërisë sonë me territoret shqiptare ndikoi thellësisht në udhëtimin tim personal dhe kulturor. Ai ishte gjithmonë i përfshirë në mënyrë aktive në jetën kulturore të komunitetit tonë, duke marrë pjesë me pasion në aktivitetet e katundit dhe shoqatës “Arbëria”, duke u dëshmuar si një motivues dhe frymëzues i madh, veçanërisht kur bëhej fjalë për organizimin e ri-ekspozimit historik “Skënderbeu, prindi i Arbërisë”, një ngjarje që përfshin të gjithë komunitetin e Ungrës dhe që për të përfaqësonte një moment me vlerë të thellë simbolike.
Ashtu si nëna ime edhe im atë bëri gjithçka që unë dhe vëllai e motra ime, Angela dhe Vincenzo, të rriteshim duke e shqiptuar bukur arbërishten si gjuhën tonë të parë, gjithnjë me një dashuri të sinqertë për kulturën tonë. Që në moshë të re u edukova jo vetëm për të kuptuar traditat tona, por edhe për t’i përjetuar ato, si një pjesë të gjallë të identitetit tim. Trashëgimia e babait tim është gjithashtu misioni im sot: ta mbaj gjallë atë urë ideale midis pjesëve tona arbëreshe dhe botës bashkëkohore shqiptare.
Ai e donte muzikën, veçanërisht atë arbëreshe, por luante edhe me kitarë duke pasur shumë pasion. Që në moshë të vogël, ai më mësoi këngët tona tradicionale. Ende e kujtoj me krenari një episod gjatë një shfaqjeje shkollore gjatë karnavaleve, isha ndoshta pesë ose gjashtë vjeç dhe secili prej nesh, nga fëmijët duhej të këndonte ose recitonte një poezi sipas zgjedhjes sonë. Në ditët para shfaqjes, unë dhe babi im uleshim në divan dhe ai fillonte të këndonte “Lule Lule”, duke më mësuar butësisht çdo varg. Natën e shfaqjes, ptaqitja ime u prit aq mirë sa përveç duartrokitjeve, fitova edhe çmimin e parë. Është një kujtim që e mbaj të shtrenjtë, një simbol i një lidhjeje të thellë, të shprehur përmes gjuhës, muzikës dhe dashurisë për kulturën tonë.
Kur kanë filluar ato shkëndijat e para, pra nisma e juaj për ruajtjen e rrënjëve arbëreshe për gjuhën, për kulturën për ta mbajtur të gjallë emrat kaq të dashur arbëresh e Arbëri ?
Unë besoj se ajo shkëndijë lindi natyrshëm, pothuajse në mënyrë të pashmangshme, sepse mjedisi familjar në të cilin u rrita më krijoi rrethana tepër të përshtatshme. Kështu, si adoleshente, ndjeva një vlerësim më të thellë që rritej brenda meje, meqë unë merrja pjesë edhe në një grup folklorik. Kjo përvojë ishte thelbësore, pasi që takova shumë rrethe të tjera arbëreshe. Në këtë përvojë i zbuloja shembujt shumë të mirë të zakoneve dhe traditave të tyre dhe mbi të gjitha të krijonim miqësi shumë të natyrshme. Ishte një mënyrë e shkëlqyer për ne që të ndiheshim pjesë e një familjeje të madhe kulturore, të bashkuar në emër të Arbërisë. Atje e kuptova se identiteti nuk është vetëm diçka e trashëguar, por diçka që zgjedhim ta ruajmë, ta jetojmë dhe ta kalojmë çdo ditë. Që atëherë, angazhimi im është i zjarrtë për të ruajtur kulturën time, e cila është gjallë dhe ende ka shumë për të thënë.
Kur filluat të organizoheni në shoqatën (Proloco) “Arbëria”, cilat ishin aktivitetet e para që kryeni?
Shoqata “Arbëria” u lind në vitin 1995, por pas disa vitesh mbeti joaktive deri në vitin 2015, kur administrata e atëhershme bashkiake vendosi ta ringjallë atë dhe të rihapë anëtarësimin. Unë isha ndër të parët që iu afrova kësaj nisme, e nxitur nga diploma ime në Shkencat e Turizmit dhe natyrisht nga vullneti im i fortë për përmirësimin dhe paraqitjen e përurimin e trevës sonë lokale.
Unë kisha fituar tashmë shumë aftësi, përmes përvojës në një shoqatë që është një vendbanim pranë Ungrës, kështu që isha shumë e vetëdijshme se edhe në një shoqatë arbëreshe do të kisha mundësi të mëdha të përkushtohesha e të arrija suksese në veprimtaritë tona për trashëgiminë kulturore arbëreshe.
Kështu, si anëtare, mora pjesë aktive në komitetin përurues për riaktivizimin e shoqatës dhe kur u mbajtën zgjedhjet për këshillin e ri të drejtorëve në maj 2015, u zgjodha njëzëri presidente, me 143 anëtarë të pranishëm. Ishte një moment i kënaqësisë së madhe, por edhe përgjegjësie e madhe, të cilin e përqafova me pasion dhe përkushtim.
Aktivitetet e para që ndërmorëm unë dhe këshilltarët e mi kanë qenë të menjëhershme dhe u përqendruan në studimin dhe hulumtimin e traditave tona, në kërkimin e bashkëpunimeve me shoqata të tjera kulturore dhe në planifikimin e ngjarjeve dhe iniciativave kulturore që mund të kontribuonin në forcimin e identitetit tonë dhe në promovimin e Ungrës si një destinacion turistik.
Në shoqatën “Arbëria”, ju punoni më shumë si bashkëpunëtorë. Cilët janë bashkëpunëtorët tuaj? Për sekretaren Saverina Bavasso, është më se e qartë, por ju mund të na flisni më gjerësisht.
Jemi gjithë vullnetarë. Këshilli i drejtorëve përbëhet nga unë, si presidente, një nënkryetar, një sekretar, një arkëtar dhe tre drejtorë. Kjo mbështetet nga këshilli i auditorëve, detyra e të cilëve është të mbikëqyrin kryerjen e duhur të aktiviteteve të shoqatës.
Por, zemra e vërtetë e shoqatës janë anëtarët e saj. Çdo vit, mesatarisht kemi midis 80 dhe 90 anëtarë të zakonshëm, njerëz që nuk marrin pjesë aktive në jetën e shoqatës gjatë gjithë vitit, por janë kryesisht të interesuar në aktivitete të caktuara të veçanta. Përveç kësaj, ka edhe anëtarë mbështetës: këta janë arbëreshë që nuk banojnë më në Ungër, por vazhdojnë të mbështesin me vullnet misionin tonë përmes një kontributi vjetor.
Roli i Saverina Bavasso-s është shumë i qartë për të gjithë, siç e keni vënë re edhe ju, meqë i keni përcjellë aktivitetet tona për një kohë të gjatë. Ashtu si unë, ajo është shumë aktive në shoqatën tonë dhe është një gur themeli. Ajo i kushton shumë vëmendje dhe është shumë e përkushtuar në veprimtaritë e shoqatës sonë, por edhe shfaq të gjitha aftësitë e saj si gjuhëtare për t’ua mësuar të rinjve gjuhën, meqë ajo është diplomuar në Universitetin e Kozencës , në degën Gjuhë dhe Letërsi Shqipe.
Ju i bëni manifestime shumë interesante dhe shumë mbresëlënëse në Ungër, për Heroin tonë Kombëtar Gjergj Kastrioti – Skënderbeu, a mund të na njoftoni si fillojnë, si realizohen dhe si përfundojnë, këto veprimtari?
Organizimi i ngjarjeve në nder të Heroit tonë Kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeu është një moment i mbushur me kuptim dhe pjesëmarrje. Ngjarja më përfaqësuese është padyshim rishfaqja historike “Skënderbeu, prindi i Arbërisë”. Nisma, patjetër, buron nga dëshira për ta përkujtuar e për t’i bërë
nderime e një figure simbolike jo vetëm për shqiptarët përtej detit, por edhe për ne arbëreshët, të cilët e shohim Skënderbeun si mbrojtës të rrënjëve tona historike dhe kulturore. E gjitha fillon me një fazë përgatitore shumë mirë të organizuar: studiohen tekste historike, zhvillohen këngë dhe valle, dhe organizohen grupet që do të parakalojnë nëpër rrugët e qytetit. Puna më e rëndësishme dhe sfiduese është përfshirja, pranimi i pjesëmarrësve dhe ndihmesa, veprimtaria e komunitetit. Pjesëmarrja është përgjithësuese: shoqatat dhe qytetarët e të gjitha moshave bashkëpunojnë me entuziazëm dhe përkushtim për dy muajt që i paraprijnë ngjarjes.
Nisma, tani në vitin e saj të shtatë, zhvillohet në zemër të qendrës historike të Ungrës, me një procesion (varg njerëzish që ecin në një manifestim ) me një pamje të çiltër dhe me rrëfime, të cilat shoqërohen nga skenat teatrale, vallet tradicionale dhe me muzikën popullore. Kështu këto veprimtari bëhen nga pjesëmarrës, në cilat përfshihen mbi 70 interpretues, të gjithë anëtarë të komunitetit lokal. Paraqitja kujton episode të rëndësishme në jetën e udhëheqësit dhe përfundon me përkujtimin e mërgimit shqiptar në Itali dhe rilindjen kulturore të komuniteteve arbëreshe, siç është kjo e Ungrës, ku kujtimi i heroit kombëtar jeton në gjuhë, këngë dhe gjeste të përditshme. Skenat e fundit paraqesin festimet, diasporën, qëndresën dhe heroizmin me këngë përgjatë “Corso Skanderbeg” (bulevardi “Skënderbej”).
Zhvillimi i ngjarjeve e tërheq vëmendjen e shumë gazetarëve dhe vizitorëve nga pjesë të ndryshme të Kalabrisë dhe më gjerë. Çdo vit vizitorë nga trevat shqiptare si nga Shqipëria dhe Kosova, por edhe nga mërgata shqiptare në vendet europiane, vijnë në Ungër për të festuar së bashku për Heroin tonë Gjergj Kastrioti – Skënderbeu.
Çdo vit ne punojmë për të siguruar që ky aktivitet të vazhdojë, të rritet në shkallë ndërkombëtare, dhe mendojmë se jemi në rrugën e duhur. Si provë për këtë mund të përmendim një njohje e rëndësishme e këtij angazhimi që erdhi në vitin 2018, kur shoqata jonë mori një certifikatë nga Instituti Shqiptar i Çështjeve Kombëtare “Për kontributin e saj të rëndësishëm në përhapjen e traditave dhe kulturës dhe vlerësimin e kujtesës historike të popullit shqiptar gjatë kohës së Skënderbeut”. Çmimi u dorëzua nga z. Pandeli Majko, Ministër për Diasporën e Shqipërisë, z. Fatmir Limaj, Kryeministër i Kosovës, dhe z. Dardan Gashi, Ministër për Diasporën e Kosovës.
Për më tepër, rishfaqja u përfshi zyrtarisht në organizatë të quajtur “Hartëzim i Rishfaqjeve Historike” në Itali, një projekt i kryer nga Istituto Culturale per il Patrimonio Immateriale (Instituti Qendror për Trashëgiminë Jomateriale) të Ministrisë Italiane të Kulturës – një konfirmim i mëtejshëm i vlerës kulturore dhe simbolike të iniciativës.
Cili është veprimtaria që e bëni Ju si kryetare e shoqatës në këto organizime?
Roli im përfshin kryesisht koordinimin e të gjitha aktiviteteve, duke siguruar që qëllimet kulturore dhe shoqërore të ndiqen me qëndrueshmëri dhe shumë dëshirë. Unë e mbikëqyri nga afër organizimin e veprimtarive, duke iu dhënë zemër, duke i motivuar pjesëmarrësit të jenë aktivë në komunitetit, por edhe duke nxitur një klimë të mirë, një pjesëmarrje gjallëruese. Është një rol që kërkon përkushtim, aftësinë për të dëgjuar dhe ndërmjetësuar, por mbi të gjitha, një lidhje të fortë me komunitetin dhe identitetin tonë kulturor, të cilin përpiqem gjithmonë ta vendos në qendër të çdo vendimi.
Në këto manifestime, unë jam e para që marr pjesë aktive në ribërjen historike, duke veshur veshjen tradicionale të trashëguar nga familja ime, duke marrë pjesë në kor dhe duke bërë koreografinë. Unë koordinoj skenografinë dhe të gjitha përgatitjet në javët para saj. Mendoj se është e rëndësishme të vendosësh veten në vijën e parë për të qenë, më pas, një shembull për të tjerët.
Për më tepër, si me çdo projekt, unë jam përgjegjëse për kërkimin e burimeve financiare duke paraqitur anën e disponuar për propozime, duke shkruar projektet që dorëzohen dhe gjithashtu duke menaxhuar raportimin. Ofroj të gjitha aftësitë që kam fituar gjatë viteve përmes studimeve dhe përvojës sime të punës.
Po të tjerët që janë në pjesën organizative, çfarë veprimtarie bëjnë?
Bashkëpunimi aktiv i shumë njerëzve është thelbësor për suksesin e rishfaqjeve për Skënderbeun. Natyrisht është thelbësore të kemi një ekip të përkushtuar të cilit mund t’i delegojmë detyra të ndryshme përgatitore. Ne e vlerësojmë mbështetjen e paçmuar të vullnetarëve që drejtojnë provat e këngëve dhe vallëzimeve, skenat e ndryshme, për t’i vënë në skenë dhe në komunikim.
Për më tepër, çdo vit ne angazhojmë profesionistë që të punojnë me koret dhe grupet e vallëzimit, për të krijuar dhe qepur kostumet tradicionale, si dhe për të ofruar shërbime video dhe fotografi, mbështetje teknike si: audio e ndriçim, por edhe transport.
Është një makinë e vërtetë organizative, e ndërtuar në bazë të angazhimit, pasionit dhe profesionalizmit, të cilat na lejojnë të krijojmë një veprimtari me vlerë të madhe kulturore dhe identiteti, duke angazhuar të gjithë komunitetin.
Sa ndikojnë këto veprimtari te popullata e sidomos te të rinjtë?
Aktivitetet tona kanë një ndikim të rëndësishëm tek popullsia, veçanërisht tek të rinjtë. Ato përfaqësojnë një mundësi të vlefshme për t’i afruar ata me rrënjët e tyre arbëreshe, duke u lejuar atyre të përjetojnë nga afër kulturën, gjuhën, muzikën dhe traditat e komunitetit tonë.
Angazhimi i të rinjve gjithashtu nxit një ndjenjë përkatësie dhe krenarie për identitetin e tyre, të cilat përndryshe do të rrezikonin të humbitnin me kalimin e kohës. Përmes pjesëmarrjes së drejtpërdrejtë në ngjarje të tilla si riprodhime historike, punëtori këndimi dhe vallëzimi, si dhe iniciativa kulturore, të rinjtë jo vetëm që mësojnë, por bëhen edhe kujdestarë aktivë të trashëgimisë sonë.
Për më tepër, këto aktivitete nxisin përfshirjen sociale dhe forcojnë lidhjet e komunitetit, duke krijuar një mjedis kënaqësie, bashkëpunimi dhe rritjeje personale. Është thelbësore për ne që brezat e rinj të ndihen pjesë e gjallë e kësaj tradite, sepse vetëm në këtë mënyrë kultura arbëreshe mund të vazhdojë të lulëzojë.
Cila është gjendja kulturore në Ungër dhe sa jetësore është gjuha arbëreshe – shqipe atje?
Në Ungër, gjuha arbëreshe ende flitet gjerësisht, veçanërisht brenda familjeve. Fatkeqësisht, megjithatë, ajo nuk mësohet në shkolla dhe kjo po ka pasoja shqetësuese.
Ne besojmë se është urgjente të futet mësimdhënia e gjuhës arbëreshe në shkolla, sepse gjuha është elementi thelbësor i identitetit të një populli. Pa gjuhë, rrezikojmë që kultura jonë të pakësohet në folklor të thjeshtë, pa kuptimin e saj të vërtetë dhe të thellë.
Si përfaqësues të shoqatës, ne kujdesemi për këtë çështje dhe, ndër aktivitetet tona, organizojmë kurse të gjuhës arbëreshe për të rinjtë. Një kontribut i jashtëzakonshëm ka ardhur e na vjen nga Saverina Bavasso, e cila krijoi një libër alfabeti dhe hartoi një kurs për t’u ofruar djemve dhe vajzave mjetet e nevojshme për të njohur tingujt dhe shenjat e gjuhës sonë, duke mësuar të lexojnë dhe shkruajnë.
Duhet theksuar se gjuha tradicionalisht transmetohet gojarisht midis nesh, kështu që ne flasim arbërisht mbi bazën e të mësuarit në familje e në shoqëri, por na mungon të mësuarit e organizuar në shkolla. Kur ne të arrijmë që ta mësojmë arbërishten në shkolla, ta mësojmë edhe të shkruarit e rregullt, do të jetë një fitore e madhe. Kjo e bën një qasje të strukturuar dhe didaktike edhe më të rëndësishme për të siguruar mbijetesën dhe vitalitetin e gjuhës sonë.
Shpresojmë që gjuha arbëreshe më në fund do të futet në shkolla sa më shpejt të jetë e mundur, siç kërkohet nga Ligji Kombëtar n.482/1999 dhe nga Ligji Rajonal i Kalabrisë n.15/2003. Është një e drejtë e njohur dhe mbi të gjitha, një detyrë morale ndaj identitetit dhe të ardhmes sonë.
Sa banorë numëron Ungra?
Jemi rreth 2100 banorë.
Në manifestimet tuaja në Ungër unë e kam parë me shumë admirim vitalitetin e shpirtit arbëresh. Manifestimet tuaja më kanë lënë përshtypje, mbresa që nuk i përshkruaj dot, ashtu siç i kam përjetuar. Ku e gjeni gjithë këtë forcë emocionale, atdhedashurie e përkushtimi për rrënjët tona, për historinë e kulturën e përbashkët arbëreshe – shqiptare?
Fjalët e tuaja na nderojnë thellësisht, sepse pikërisht ky është qëllimi ynë: ta bëjmë identitetin tonë të “ndjeshëm”, jo vetëm të flasim për të. Forca emocionale, patriotizmi dhe përkushtimi që përcjellim në ngjarjet tona lindin nga një lidhje e thellë me historinë dhe rrënjët tona arbëreshe-shqiptare.
Është diçka që e kemi brenda nesh, diçka që na është transmetuar që kur ishim të vegjël nga familjet tona, nga traditat tona, nga historitë e pleqve tanë dhe nga festimet e komunitetit tonë. Por, kjo nuk ka të bëjë vetëm me kujtimin e së kaluarës, për ne është shumë i rëndësishëm edhe akti i përkatësisë, i të jetuarit në të tashmen me vetëdije se kush jemi.
Në Ungër, si në shumë komunitete arbëreshe, kultura nuk është diçka abstrakte: është jeta e përditshme, është gjuha e folur në shtëpi, është besimi, është muzika, është veshja tradicionale që e mbajmë me krenari, është natyrshëm edhe si kujtesë e ardhme.
Dhe pastaj është pasioni. Çdo ngjarje ndërtohet me zemër, me sakrificë, por edhe me entuziazmin e atyre që e dinë se po kontribuojnë për diçka më të madhe duke mbajtur gjallë një kulturë minoritare që ka kaluar shekuj pa e humbur kurrë dinjitetin e saj.
