Radio Kosova e Lirë Radio-Kosova e Lirë, Radio e luftës çlirimtare, paqes dhe bashkimit kombëtar, Zëri i lirisë, besnikja e pavarësisë dhe e bashkimit të shqiptarëve.
Tema të tjera...
“… Arat po i lënë e po marrin kurbetin, ca mallkojnë tokën, ca mallkojnë Shtetin
Atë ditë Athina mu duk si Tirana. Kudo ndeshja vetëm shqiptarë… Ja më tej…Ndesha një orkestër të vogël me katër vetë. Këndojnë dhe u bien veglave muzikore, duke i rënë cep më cep lagjeve të Athinës. Por më shpesh i gjen nën këmbët e Akropolit e në lagjen “Plaka”, ku i gjetëm edhe ne për herë të parë …
Sa i dëgjuam, menduam se ishte ndonjë kasetë me këngët e njohura përmetare. Së bashku me një shokun tim, i afruam këmbët andej nga vinte ëmbëlsia e atyre këngëve…
Ata të katërt ishin pranë murit të një ndërtese. Të katër esmerë, nga ata stërnipërit e muzikantëve, që solli Pirroja i madh nga Egjipti, që në Përmet e gjetkë u bënë djep- kënge. Sikur ishin vëllezër ngjanin. Klarinetisti ishte pak më i shkurtër …U binin veglave dhe këndonin sic bëjnë grupet e herëshme përmetare, sidomos ai më famozi, grupi i Laver Bariut. Ia kishin marrë vënçe një kënge të vjetër, sikur të ishin në grykën e Këlcyrës e jo në këmbët e Akropolit:
“Në qivur të shtrinë,
Të veshën si nuse.
Sa hije të kishin,
Të shkretat baluke!
Rreth këngës grumbulloheshin e grumbulloheshin shqiptarë e turistë të ardhur ‘pranë bukurisë greke…Ne dëgjonim si pa marrë frymë e ata këndonin :
“…Te gorica plakë,
Po ta bëjnë varrë.
Pleqtë po rrëmojnë …
Beqarët po qajnë …
Edhe ne na mori kënga dhe thoshim nëpër buzë :
“Pleqtë po rrëmojnë/Beqarët po qajnë …
Disa turistë nordikë, kështu dukeshin nga trupat e gjatë e nga tiparet e theksuara të bardha, sic i themi ne shqiptarët “të shpëlarë”, hodhën disa monedha në kapakun e violinës dhe ngatërruan disa fjalë, që donin të thoshoshin, “tjetër..tjetër”
Aq donin ezmerët:
“…Kishe dalë e rrije, afër trëndafilit,
Të digjej jeleku, nga zjarret e gjirit…”..Ah..zjarret…
Bravoo, bravoo!-folën dy nga “të shpëlarët”…
Neve sa nuk bëheshim me krahë nga gëzimi e krenaria. Në ato çaste
mu kujtua një thënie e një filozofi: “ Popujt që kanë këngë të bukura, kanë të ardhme …” E kujtova këtë thënie dhe psherëtiva. “Ku është e ardhmja e këtijë populli këngëbukur si i yni?!!…” dhe shoh me keqardhje bashkëatdhetarët e mi të ikur tufa-tufa, nëpër udhët e botës…. Dhe këngëtarët derdhnin shpirtin e tyre në këngë për të kënaqur zotërinjtë portë më portë e lagje më lagje. Dhe ata si ta kishin lexuar dhimbjen time, ia morën një këngë tjetër: Një këngë të dhimbëshme kurbeti:
“…Ç’ka që s’mbin bari në qafë ?
Nga lotët që derdhnin gratë !
Marrin rrugën e kurbetit
Dhe s’e dimë c’vjen prej detit ?
Rruga jonë, dreq o rrugë,
Zgjatet për një copë bukë…”
Një vogëlushe u lëshua nga dora e nënës dhe i dhuroi një trëndafil të kuq atij me klarinetë që po e magjepste me këtë kënge. Klarinetisti e vuri karafilin diku, aty nga qante klarineta dhe filloi sërish:
“…Djemtë e burrat tanë, shpirt e zemër vrarë,
Arat po i lënë pa i hedhur farë.
Arat po i lenë po marrin kurbetin,
Ca mallkojnë tokën, ca mallkojnë shtetin…”
Ikëm me dhimbjen e gëzimit, që na kish mbushur shpirtin dhe na derdhej si kënga pambarim e katër esmerve. Puna për bukën e buka për të jetuar ! Buka e artit është dhe një mesazh Shqipërie, për vendasit dhe kulturën ku ata jetojnë.
Albert Zholi: Më varrosni me shami në kokë
Kosta iku nga Leshnica në nëntor të 1944-ës. Shumë u thanë për të e për familjen që la pas, për nënën, vëllezërit e motrat. Të ikurit e linin të keqen prapa e ajo s’u shqitej gjithë jetën. Mbetej aty, tek dera e shtëpisë e si guri i portës peshonte në qafën e të gjithëve.
“ Deri në vitin 1960-të Kosta punoi në Greqi, pastaj shkoi në Amerikë. Lidhja e parë me njerëzit e shtëpisë u bë pas 50-vjetësh. Ai dërgoi letër e numrin e telefonit. Por ajo letër ishte shumë vonë për nënën e tij. Edhe të mbeturit e tjerë të familjes në kohën e eksodit masiv e lanë Leshnicën e u vendosën në Greqi.
Kur babai e mori në telefon xhaxhanë në Amerikë, isha shumë kurioz t’i dëgjoja zënë, tregon nipi i tij. Asnjëherë nuk e kisha parë në sy, veç e përfytyroja. Edhe babai kishte “ një jetë pa e parë “, siç thoshte ai kur binte fjala për xhaxha Kostën… “Dua zotin Kosta” foli babai në greqisht. “ Unë jam” u përgjigj zëri tjetër nga larg. Babai e humbi fare. Iu lidh gjuha dhe s’dinte ç’të fliste. Vetëm lotë i rridhnin nga sytë … Edhe unë lotoja pranë tij. Edhe xhaxhai vetëm dy fjalë tha “ Ku je o vëlla Llambi ?!…” dhe përtypte lotët edhe ai. Pastaj ndërruan ca fjalë, sa mund të flasësh në telefon. Kur ke aq shumë për të thënë nuk flet dot. Pa le pastaj që litarët e mallit të zënë fytin.
Dhe nipi i Kostës së ikur më tregoi edhe diçka, që nuk mund ta harroi gjithë jetën :
“…Në vitin 1953, kur xhaxhai ishte akoma në Greqi, kish kaluar kufirin dhe kish ardhur në fshat. Donte të takonte nënën dhe ne të tjerët. Edhe për udhët edhe për pemët e kishte marrë malli, siç na shkruante në letër. “E vura kokën në torbë për të parë edhe një herë nënën.” na shkruante xhaxhai. Ishte tetor kur erdhi. Në të errur, që të mos e shihte njeri e ta spiunonin pastaj. Plot dy orë e gjysëm u mbërthye pas gardhit të shtëpisë e priste. Nuk guxonte të hynte e nuk donte të ikte pa parë nënën. Rrinte e priste. Kur nëna doli rastësisht në oborr, gjoksi iu shqye nga të hedhurat e zemrës. Gati t’i hidhej në qafë e të mos e lëshonte më, por nuk mundi të lëvizte nga vendi, sikur dikush e kish mbërthyer me perona magjie. Donte t’i fliste, por fryma nuk i bëhej dot zë sikur një rrjetë merimange kish rënë mbi çerdhen e fjalëve dhe merimanga shumëkëmbëshe i gëlltiste fjalët e tijë në heshtje, pa përtypje dhëmbësh.
Donte t’i dëgjonte nënës zërin, atë zë të ngrohtë, që delte nga fundi i shpirtit të saj, por ajo dic bënte në oborr e nuk fliste asnjë fjalë, sikur fjalët t’i kishin ikur bashkë me djalin matanë kufirit në ato udhë kurbeti. Dhe fati e kish lënë edhe pa Kostën edhe pa fjalët e saj.
Vetëm katër metra larg nënës ishte ai dhe i dukej vetja më larg se kurrë. Më larg. Më larg se gjithë mendimet që kish tjerrur në vite. Nëna diç mori në kamaren aty jashtë derëes dhe u fiut brenda për të mos dalë më.
Ai mbeti edhe ca ashtu, i mbërthyer pas gardhit, pastaj hyri në oborr e vendosi në kamaren pranë derës një pako të vogël ku mes të tjerash ishte një shami e zezë dhe një kuti me kafe të bluar.
Kur i gjeti nëna të nesërmen pa gdhirë, i puthi e qau me lot nëne. I miriste dhe lotonte. Kështu bënte deri sa vdiq. Vdiq e malluar e me shpirt të djegur . I puthte e lotonte fshehur. Vetëm unë e shihja, por nuk i tregova askujt. Kur do vdiste nëna e la me gojën e saj: “… Kur të më varrosni më vini në kokë këtë shami dhe e nxorri nga gjiri ku e mbante prej vitesh. Edhe kafenë e eksodhit e keni në sënduqin tim”!
