Radio Kosova e Lirë Radio-Kosova e Lirë, Radio e luftës çlirimtare, paqes dhe bashkimit kombëtar, Zëri i lirisë, besnikja e pavarësisë dhe e bashkimit të shqiptarëve.
Tema të tjera...
Dëshmia e ish-ndihmëssekretarit amerikan të shtetit, James Rubin, në procesin gjyqësor ndaj ish-krerëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, përfaqëson një moment me peshë të veçantë në narrativën juridike dhe politike për luftën e Kosovës. Rubin, i cili ishte zëdhënës i Departamentit të Shtetit gjatë periudhës së krizës, ofroi një perspektivë të drejtpërdrejtë mbi mënyrën se si SHBA e perceptonte Hashim Thaçin dhe UÇK-në në prag të Rambujesë dhe më pas.
Ky rrëfim, përveçse dëshmi gjyqësore, bart edhe vlerë historike dhe analitike sepse ndihmon të rivendoset ekuilibri mes propagandës serbe dhe narrativave që shpesh e kanë paraqitur UÇK-në si një strukturë të konsoliduar e të centralizuar për krime të organizuara. Dëshmia e Rubin në Hagë dëshmoi gjithashtu rikthimin e një rrëfimi relevant mbi mënyrën se si Kosova ka ecur në rrugën drejt lirisë dhe pavarësisë. Ky rikthim nuk ka vetëm vlerë faktike, por edhe domethënie politike dhe historike, pasi kontribuon në konsolidimin e narrativës mbi legjitimitetin e luftës çlirimtare dhe procesit të shtetformimit të Kosovës. Në këtë mënyrë, dëshmia shërben si burim që forcon kujtesën kolektive dhe argumentet e brendshme e ndërkombëtare mbi drejtësinë e aspiratave të popullit kosovar për liri dhe pavarësi. Njëkohësisht, kjo dëshmi përmbys përpjekjet e disa qarqeve të brendshme, të cilat, të shtyra nga rivalitetet politike dhe narrativat e prodhuara në mjedise informale, kanë synuar përmes keqinterpretimit të luftës të zbehin rolin historik të Hashim Thaçit dhe të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës gjatë viteve 1998–1999. Këto qasje, të cilat shpesh burojnë më tepër nga interesa politike afatshkurtra sesa nga analiza faktografike, jo vetëm që rrezikonin të deformojnë kujtesën kolektive, por edhe të relativizojnë legjitimitetin e luftës çlirimtare. Përballë këtyre përpjekjeve, dëshmitë e aktorëve ndërkombëtarë si Rubin fitojnë rëndësi të veçantë, pasi jo vetëm rivendosin balancën e rrëfimit historik, por edhe kontribuojnë në krijimin e një narrative më të besueshme dhe të pranueshme në planin ndërkombëtar mbi drejtësinë e kauzës së Kosovës.
Konteksti dhe rëndësia e dëshmisë
Dëshmia e James Rubin, ish-ndihmëssekretar i Shtetit amerikan gjatë administratës Clinton, në procesin gjyqësor kundër ish-krerëve të UÇK-së në Hagë, përfaqëson një moment të veçantë në rikonfigurimin e narrativës mbi luftën e Kosovës. Ai jo vetëm që ishte pjesë e vendimmarrjes amerikane gjatë periudhës kritike 1998–1999, por edhe një nga zërat që kontribuoi në ndërtimin e politikës së jashtme të SHBA-së mbi Kosovën dhe legjitimitetin e ndërhyrjes së NATO-s. Prania e tij si dëshmitar i mbrojtjes e bën këtë paraqitje të ketë një peshë të madhe politike, morale dhe historike.
“Ndonjëherë liderët e krijojnë historinë, e ndonjëherë historia i krijon liderët.” Kjo thënie – që shpesh i atribuohet De Golit por së cilës nuk i dihet origjina e saktë – përputhet krejtësisht me zhvillimet e përshkruara nga Rubin.
Rubin theksoi se qeveria serbe kishte qenë e përfshirë në fshehjen e provave të krimeve dhe në prodhimin e propagandës që fajësonte UÇK-në. Kjo deklaratë përputhet me modelin e mëparshëm të Bosnjës dhe i jep një bazë të fortë argumentit se akuzat e fabrikuara ishin pjesë e një strategjie të qëllimshme shtetërore për të devijuar përgjegjësinë nga aparati serb tek shqiptarët
Portretizimi i Hashim Thaçit dhe UÇK-së sipas diplomacisë amerikane
Dëshmia e James Rubin ofron një pasqyrë të qartë mbi rolin e Hashim Thaçit në periudhën vendimtare të vitit 1999 dhe mbi mënyrën se si ai u perceptua nga diplomacia amerikane. Sipas Rubin, Thaçi nuk ushtronte kompetenca reale për marrjen e vendimeve ushtarake; ai paraqitej më tepër si “fytyra politike” e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, një lloj “ministri i jashtëm” i saj, i përdorur për komunikim me ndërkombëtarët. Ky portretizim operon në dy plane: nga njëra anë, e distancon Thaçin nga akuzat për komandë efektive mbi krime të supozuara të luftës; nga ana tjetër, e pozicionon atë si ndërmjetësues i procesit të pavarësisë dhe i agjendës perëndimore. Në këtë drejtim, Rubin hodhi poshtë pretendimet për përfshirjen e Thaçit apo të Jakup Krasniqit në ekzekutime, duke theksuar se asnjë provë apo informacion nga burimet e inteligjencës amerikane nuk mbështeste akuza të tilla.
Në dëshminë e tij, Rubin nënvizoi gjithashtu se, deri në prag të konferencës së Rambujesë, Thaçi ishte një figurë e panjohur për ekzekutivin amerikan. Takimi i parë mes tyre ndodhi vetëm në shkurt 1999, në përgatitjet për Rambuje, dhe ishte Madeleine Albright ajo që e udhëzoi Rubinin të njihte Thaçin si lider të delegacionit shqiptar. Ky detaj është domethënës për të kuptuar natyrën e rolit të Thaçit: në sytë e diplomacisë amerikane ai nuk paraqitej si një udhëheqës i konsoliduar politik apo ushtarak, por si një përfaqësues që duhej testuar dhe orientuar drejt vendimeve në favor të paqes.
Ky element i dëshmisë bie ndesh me idenë e një udhëheqjeje të centralizuar të Thaçit mbi UÇK-në. Përkundrazi, ai sugjeron se legjitimiteti i Thaçit u ndërtua dhe u konsolidua kryesisht përmes procesit të Rambujesë dhe marrëdhënieve të tij të hershme me diplomacinë perëndimore. Në këtë mënyrë, Rubin e paraqet Thaçin si produkt të një ndërveprimi të ndërsjellë mes UÇK-së dhe faktorit ndërkombëtar, më shumë sesa si figurë të ngritur nga një strukturë e brendshme e centralizuar.
Rubin e cilëson diplomatin Christopher Hill si të anshëm kundër UÇK-së dhe i atribuon atij dëmtim të bisedimeve; e quan “mit” pohimin se Rubin “udhëzonte” edhe detaje të vogla të sjelljes së Thaçit.
- Lexim kritik:ky ështëkonflikt brenda korpuseve diplomatikeqë ndriçon tensionin LDK/UÇK në filtër amerikan. Për gjykatën ka vlerëkontekstualizuese, por jo domosdoshmërisht dispositive.
- Për diskursin publik:përforcon idenë sejo i gjithë kampi perëndimor fliste me një zëdhe se përplasjet e brendshme mund të kenë kontaminuar mitologjitë rreth Rambujesë.
Dëshmia tregoi se për diplomacinë amerikane, Thaçi ishte pika kryesore e kontaktit me shqiptarët e Kosovës, ndërsa Krasniqi, Buja dhe Bashota perceptoheshin si figura më të moderuara. Ky kategorizim është me rëndësi: SHBA i shihte këta aktorë si partnerë politikë të besueshëm për një proces paqeje, jo si individë të implikuar në krime.
Rubin gjithashtu përmendi kontaktet e hershme të CIA-s me Ramush Haradinajn, duke treguar se kanalet amerikane të sigurisë ishin aktivisht të përfshira që nga viti 1998. Këto marrëdhënie tregonin një politikë të vetëdijshme të administratës Clinton: të investonte te “engjëjt” – viktimat e shtypjes serbe – me kusht që ata të mos përfshiheshin në ekstremizëm apo krime lufte.
Dekonstruktimi i akuzave ndaj UÇK-së
Dëshmia e James Rubin kontribuon ndjeshëm në çmontimin e tezës qendrore të Prokurorisë se Ushtria Çlirimtare e Kosovës përbënte një strukturë të centralizuar, që kishte projektuar si qëllim bërjen e krimeve mbi linjën hierarkike. Përkundrazi, Rubin e përshkroi UÇK-në si një organizatë të fragmentuar, të decentralizuar, e cila vepronte në formë guerile dhe në kushte mbijetese kundër një shteti që zbatonte plane sistematike spastrimi etnik dhe represioni, të krahasueshme me politikat e aplikuara më herët në Bosnjë. Ky portret e zhvendos debatin nga logjika e “komandës së strukturuar” drejt logjikës së “kaosit të rezistencës,” duke sfiduar bazën mbi të cilën ndërtohet akuzimi për përgjegjësi penale kolektive. Thjeshtë, UÇK-ja ishte një forcë vullnetare dhe e decentralizuar, ku pushtetin real e kishin njerëzit që i drejtonin ato në nivel zone.
Një element tjetër thelbësor në dëshminë e Rubin është përshkrimi i UÇK-së si një formacion i pa një zinxhir komandues të qartë dhe pa një figurë të vetme me autoritet për të diktuar zhvillimet në terren, pasi rasti i Kosovës dallonte thelbësisht nga ai i Kroacisë dhe Bosnjës, ku rezistenca në fakt ishte bërë nga reparte ushtarake që kishin kaluar përnjëherë si palë kundërshtare ndaj njësiteve të dikurshëm të ish-APJ-së. Thaçi, sipas këtij vlerësimi, më tepër ishte një figurë politike dhe ndërmjetësuese; roli i komandës ushtarake i atribuohej komandantëve të zonave apo gjeneralit Agim Çeku, i inkuadruar në radhët e UÇK-së pak muaj para përfundimit të luftës.
Ky interpretim gjen mbështetje edhe në vlerësimet e kohës të bëra nga agjencitë amerikane – përfshirë Pentagonin dhe shërbimet e inteligjencës – të cilat e konsideronin UÇK-në si një strukturë të shpërndarë dhe jo të centralizuar. Madje, ai është në përputhje edhe me deklaratat publike të senatorit Joe Biden, i cili theksonte se Thaçi nuk kishte kontroll të drejtpërdrejtë mbi UÇK-në. Në këtë mënyrë, dëshmia e Rubin jo vetëm që e dobëson ndjeshëm narrativën e Prokurorisë, por e vendos konfliktin e Kosovës në kornizën e një lëvizjeje të shpërndarë rezistence, e cila nuk mund të ngarkohet me përgjegjësi kolektive përmes logjikës së një komandimi të centralizuar.
Rubin deklaroi prerazi se nuk kishte asnjë provë apo informacion që lidhnin Thaçin dhe Krasniqin me vrasje apo krime lufte. Madje, edhe pas largimit nga qeveria amerikane, ai kishte konsultuar ish-kolegë të agjencive të inteligjencës, të cilët as dekada më vonë nuk kishin ofruar prova të tilla. Ky qëndrim është thelbësor për procesin gjyqësor, pasi minon një nga boshtet e akuzës për “ndërmarrje të përbashkët kriminale” (JCE) dhe e vë në pikëpyetje narrativën e përgjegjësisë së lartë politike mbi krimet.
Rubin theksoi se deri në ndërhyrjen e NATO-s, SHBA nuk e kishte konsideruar kurrë UÇK-në si një strukturë të mirë-organizuar ushtarake. Për këtë arsye, pretendimet për kontroll hierarkik nga Thaçi apo Krasniqi nuk qëndrojnë. Ky vlerësim shkon paralelisht me analizat që e shohin UÇK-në si një formacion të fragmentuar, me komandë lokale të paqëndrueshme, më shumë produkt i rrethanave emergjente se sa një ushtri e rregullt.
Rubin shtoi se niveli i dezinformimit në Ballkan ishte i madh, i nxitur sidomos nga Rusia dhe Kina. Kjo hap një debat më të gjerë mbi përdorimin e propagandës për të kriminalizuar lëvizjet çlirimtare dhe për të barazuar viktimat me agresorin.
Portretizimi politik dhe dekonstruktimi i akuzave ndaj UÇK-së
Dëshmia e James Rubin paraqet një dimension të rëndësishëm për dekonstruktimin e akuzave ndaj Hashim Thaçit dhe UÇK-së. Sipas tij, Thaçi nuk gëzonte autoritet ushtarak të drejtpërdrejtë mbi terrenin; ai funksiononte kryesisht si “përfaqësues politik” i UÇK-së, një lloj “ministri i jashtëm” i saj, i përdorur për komunikim me diplomacinë ndërkombëtare. Ky portret shërben në dy plane: nga njëra anë, e distancon Thaçin nga akuzat për komandë efektive mbi krime të supozuara; nga ana tjetër, e vendos atë në rolin e një ndërmjetësuesi që përfaqësonte aspiratën për pavarësi dhe integrimin e agjendës perëndimore.
Rubin theksoi gjithashtu se, para Rambujesë, Thaçi ishte një figurë e panjohur për zyrtarët amerikanë të ekzekutivit. Vetëm në prag të bisedimeve në shkurt 1999, ai u prezantua nga Madeleine Albright si lider i delegacionit shqiptar. Ky detaj është domethënës: Thaçi nuk shfaqej si një figurë e konsoliduar politike apo ushtarake, por si një përfaqësues i promovuar ndërkombëtarisht përmes procesit të Rambujesë, ku fitoi legjitimitetin politik.
Në këtë kuptim, dëshmia e Rubin minon idenë e një udhëheqjeje të centralizuar të Thaçit mbi UÇK-në dhe sugjeron se legjitimiteti i tij erdhi më shumë nga proceset diplomatike sesa nga një komandë ushtarake e organizuar. Ky dallim është i rëndësishëm jo vetëm për mbrojtjen në procesin gjyqësor, por edhe për interpretimin historiografik të luftës në Kosovë: përgjegjësia për krimet e supozuara nuk mund të projektohet si pjesë e një “ndërmarrjeje të përbashkët kriminale” (JCE), por duhet trajtuar individualisht dhe në raport me realitetin e një strukture të fragmentuar rezistence.
Rubin e përshkroi UÇK-në si një organizatë të decentralizuar dhe shpesh kaotike, pa një sistem komandues hierarkik të qartë. Në këtë vlerësim, roli i Thaçit ishte politik dhe ndërmjetësues, ndërsa komandën ushtarake e mbante më shumë gjenerali Agim Çeku. Ky interpretim është në përputhje me vlerësimet e kohës të bëra nga shërbimet amerikane të inteligjencës dhe nga Pentagon, madje edhe me deklaratat e senatorit Joe Biden, i cili theksonte se Thaçi nuk kishte kontroll të drejtpërdrejtë mbi UÇK-në.
Së fundi, Rubin nënvizoi se marrëdhëniet me Shtetet e Bashkuara ishin thelbësore për strategjinë politike të Thaçit. Ai i përshkroi përpjekjet e këtij të fundit si orientim drejt sigurimit të mbështetjes amerikane, pa të cilën fati i Kosovës do të ishte i pasigurt. Ky dimension bart edhe një notë kritike: legjitimiteti i elitave të UÇK-së u ndërtua në masë të madhe mbi miratimin amerikan, duke ngritur pyetje mbi shkallën e autonomisë së vendimmarrjes kosovare në një moment vendimtar historik.
Dimensioni moral dhe strategjik: “të ishim në anën e engjëjve”
Rubin artikuloi qartë vizionin moral të SHBA-së: mbështetja për shqiptarët e Kosovës bazohej në perceptimin e tyre si viktima të shtypjes, pa pushtet dhe pa tendenca ekstremiste. Kjo qasje nuk ishte thjesht pragmatike, por kishte edhe një dimension moral-politik – të sigurohej që SHBA të ishte në “anën e të mirëve”. Nëse UÇK do të ishte implikuar në krime lufte apo islamizëm radikal, mbështetja amerikane nuk do të kishte qenë e mundur.
Ky argument rrëzon narrativën që SHBA ka mbyllur sytë ndaj krimeve të UÇK-së. Përkundrazi, sipas Rubin, partneriteti ishte i kushtëzuar dhe i bazuar në vlerësime të vazhdueshme politike dhe morale.
Serbia dhe strategjia e mohimit
Rubin theksoi se forcat serbe mbuluan gjurmët e krimeve në Kosovë me qëllim që pas ardhjes së NATO-s të mos ekzistonin prova të përdorshme përpara Tribunalit të Hagës. Kjo sjellje, sipas tij, nuk i ngjante veprimeve të një ushtrie konvencionale, por manovrave kriminale për fshehjen e fakteve. Ai vuri në dukje se e njëjta praktikë ishte parë më herët në Bosnjë, duke nënvizuar kontinuitetin e metodave të Beogradit.
Ky vlerësim ka rëndësi të madhe historiografike dhe juridike. Ai demonstron se barazimi mes dhunës shtetërore serbe dhe veprimeve të UÇK-së është i pabazë, pasi nga njëra anë qëndronte një aparat shtetëror që kryente spastrim etnik me plan dhe më pas shkatërronte provat, ndërsa nga ana tjetër një lëvizje e fragmentuar çlirimtare e cila nuk kishte infrastrukturë për të manipuluar provat në shkallë të tillë.
Impakti dhe dimensionet kritike të dëshmisë së Rubin
Dëshmia e James Rubin gëzon kredibilitet të lartë politik dhe diplomatik, pasi ai ishte dëshmitar i drejtpërdrejtë i proceseve vendimtare gjatë vitit 1999. Nga njëra anë, kjo dëshmi duhet parë si një burim me peshë për rindërtimin e narrativës mbi luftën e Kosovës, por nga ana tjetër, ajo reflekton edhe natyrën e politikës së jashtme amerikane. Interesi i SHBA-së për të ruajtur imazhin e ndërhyrjes së NATO-s si humanitare dhe të ligjshme e shndërron dëshminë e Rubin në pjesë të një diskursi më të gjerë legjitimues. Në këtë kontekst, kritikat e mundshme mund të theksojnë se Rubin, edhe sot, riprodhon një narrativë që vendos në plan të parë justifikimin e ndërhyrjes ndërkombëtare dhe mbështetjes amerikane, duke e lënë në hije analizën më të detajuar të krimeve të kryera në terren nga individë të lidhur me UÇK-në.
Në planin e narrativave ekzistuese, dëshmia e Rubin ka funksion të qartë dekonstruktues. Ajo sfidon diskursin serbo-rus dhe qasjet e disa rrymave radikale të majta që barazojnë luftën e UÇK-së me agresionin shtetëror serb. Duke e paraqitur UÇK-në si strukturë të fragmentuar dhe Hashim Thaçin si aktor politik pa kontroll efektiv mbi terrenin, kjo dëshmi rrëzon premisën e akuzës për një strukturë të centralizuar të aftë të kryente krime sistematike kundër civilëve.
Megjithatë, Rubin nuk mohoi ekzistencën e krimeve sporadike; përkundrazi, ai i interpretoi ato si produkte të kaosit lokal dhe të mungesës së kontrollit hierarkik, dhe jo si rezultat i një politike të qëllimshme nga udhëheqja e UÇK-së. Ky element përbën një korrigjim të rëndësishëm në raport me perceptimet që shpesh kanë dominuar diskursin juridik dhe publik mbi luftën e Kosovës.
Impaktet e dëshmisë së Rubinit
- Në sallë gjyqi:dëshmia gërryenarkitekturën e kontrollitqë prokuroria i atribuon Thaçit/Krasniqit dhe kërkonstandard më të lartë lidhjeje provashmidis aktorëve politikë dhe krimeve specifike.
- Në opinion publik:konsolidonkundër-narrativënndaj barazimeve artificiale dhe shpjegon pse UÇK nuk mund të lexohet me “matricën” e një ushtrie shtetërore.
- Në historiografi:ofron njëburim primar politik-diplomatikqë dokumenton si e shihte qeveria amerikane konfigurimin e palëve, rreziqet e dezinformimit dhe kushtëzimin moral të mbështetjes.
Konkluzion
Dëshmia e James Rubinit në Dhomat e Specializuara në Hagë përbën një kundër-narrativë të fuqishme ndaj akuzës së Prokurorisë Speciale, duke ekspozuar brishtësinë e saj argumentuese dhe duke vënë në pah mangësitë strukturore e qasjet e njëanshme të gjyqësisë ndërkombëtare. Përtej dimensionit gjyqësor, kjo dëshmi ka rëndësi të veçantë politike dhe historiografike: ajo jo vetëm që rikonfirmon legjitimitetin e luftës çlirimtare të UÇK-së, por edhe sfidon narrativat e fabrikuara që kanë synuar ta vendosin luftën e Kosovës në të njëjtën plan me agresionin serb.
Nga njëra anë, dëshmia e Rubin kontribuon në rivendosjen e së vërtetës historike mbi ngjarjet e vitit 1999, duke ofruar perspektivën e një aktori ndërkombëtar që ishte i përfshirë drejtpërdrejt në proceset vendimmarrëse. Nga ana tjetër, ajo shërben si kujtesë kritike mbi nevojën që drejtësia ndërkombëtare të mos bjerë pre e relativizmit moral apo e barazimit të palëve, por të ruajë objektivitetin në trajtimin e krimeve të luftës.
Në këtë kuptim, dëshmia e James Rubinit përbën një gur themeli në procesin e ballafaqimit me të kaluarën, duke i dhënë zë një narrative që është shpesh e margjinalizuar në arenën ndërkombëtare, por që mbetet thelbësore për kuptimin e drejtë të luftës së Kosovës dhe të aspiratave të saj për liri e pavarësi. Ajo e vendos luftën e Kosovës brenda kornizës së dhunës shtetërore serbe dhe të ndërhyrjes ndërkombëtare, duke e liruar UÇK-në nga përgjegjësia e një strukture kriminale të centralizuar. Rubin e paraqiti UÇK-në si një formacion të fragmentuar dhe të paorganizuar, të karakterizuar nga veprime kaotike të mbijetesës më shumë sesa nga një zinxhir komandues i ngurtë. Në këtë mënyrë, dëshmia e tij minon konceptin e “ndërmarrjes së përbashkët kriminale” (JCE) dhe kërkesën për përgjegjësi të gjerë kolektive, duke lënë të hapur vetëm mundësinë e përgjegjësisë individuale kur kjo mbështetet në prova konkrete.
Në planin juridik, dëshmia vështirëson pretendimet për ekzistencën e një zinxhiri komandues të Thaçit dhe Krasniqit mbi krimet e pretenduara, duke theksuar se as shërbimet e inteligjencës amerikane nuk kanë prodhuar prova të tilla. Në planin historiografik, Rubin ofroi një narrativë që e vendos Thaçin jo si komandant suprem, por si figurë politike dhe negociatore, e projektuar për të ndërmjetësuar me Perëndimin dhe për të përfaqësuar politikisht UÇK-në në Rambuje. Ky dallim është themelor për të kuptuar dallimin ndërmjet luftës çlirimtare të fragmentuar dhe dhunës së organizuar shtetërore të Serbisë.
Në planin politik, dëshmia e Rubin reflekton gjithashtu natyrën e politikës së jashtme amerikane. Ajo përforcon legjitimitetin e ndërhyrjes së NATO-s dhe të mbështetjes amerikane për Kosovën, duke treguar se diplomacia amerikane synonte të shmangte çdo kompromis moral që do të minonte perceptimin e ndërhyrjes si humanitare. Prania e përfaqësuesve të qeverisë amerikane gjatë dëshmisë dhe kufizimi i pyetjeve mbi burimet e inteligjencës nënvizojnë se kjo dëshmi përfaqësonte jo vetëm kujtime personale, por edhe qëndrime institucionale të SHBA-së.
Dëshmia e James Rubin-it kontribuoi në rivendosjen dhe konsolidimin e narrativës mbi luftën çlirimtare të Kosovës, duke çmontuar njëkohësisht pretendimet e Prokurorisë dhe narracionin serbo-rus. Në këtë mënyrë, Rubin jo vetëm që fuqizoi rolin e UÇK-së, por edhe theksoi rëndësinë reale të lidershipit ushtarak dhe politik, duke bërë të qartë se udhëheqja nuk mund të importohet apo të imponohet me forcë, por është produkt i vendosmërisë për sakrificë, i aftësive të lindura dhe i intuitës për të identifikuar drejtimin e duhur politik e historik.
Në këtë kontekst, shfaqja e Hashim Thaçit si një lider historik i papërsëritshëm jo vetëm që afirmoi rolin e tij në proceset vendimtare të çlirimit dhe të shtetformimit, por gjithashtu e portretizoi atë në mënyrë të qartë si përfaqësuesin politik të UÇK-së në arenën ndërkombëtare. Ky dimension i dëshmisë së Rubin-it ka prodhuar pasoja të rëndësishme edhe në planin politik aktual, duke rritur frustrimin e mbështetësve të Gjykatës Speciale. Për këta të fundit, kjo gjykatë shihet si instrument politik për delegjitimimin e luftës çlirimtare, një perceptim që reflekton njëkohësisht humbjen e aureolës së tyre, kufizimet e dukshme në kapacitetet politike e drejtuese, si dhe pasojat e mundshme që kjo sjell për pozitën e tyre në raport me pushtetin aktual dhe opinionin publik.
Në përmbledhje, dëshmia e James Rubin sjell tre kontribute thelbësore:
- Juridikisht, ajo dobëson akuzën e prokurorisë për një strukturë të centralizuar kriminale të UÇK-së.
- Historiografikisht, e vendos UÇK-në në kontekstin real të saj: një lëvizje e decentralizuar dhe spontane, jo një ushtri e rregullt, por si një guerile me shumë qendra të vendimmarrjes..
- Politikisht, reflekton vijimësinë e politikës amerikane pas Bosnjës – të mbështeten viktimat dhe të ruhet legjitimiteti moral i ndërhyrjes.
Prandaj, Rubin nuk ofroi thjesht një dëshmi mbrojtëse për individë të akuzuar, por një kornizë të re analitike që sfidon narrativat e barazimit artificial mes luftës çlirimtare të Kosovës dhe krimeve shtetërore të planifikuara nga regjimi i Millosheviqit, i cili po synonte zhbërjen etnike të Kosovës dhe serbizimin e saj, si një doktrinë që pikënisjen e ka që nga mesi i shekullit 19.
