Tefta Cami-Cani: Kremtimi i 100-të vjetorit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit në RPSSH dhe në KSA të Kosovës II

Tefta Cami-Cani: Kremtimi i 100-të vjetorit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit në RPSSH dhe në KSA të Kosovës II

        Në RPSSH u ngrit një komision qeveritar dhe u programuan të gjitha veprimtaritë politike, shkencore, kulturore e artistike, botuese e propagandistike, që do të zhvilloheshin gjatë gjithë vitit 1978 ne rrethe e zona në shkallë kombëtare si dhe në kryeqytet. Me atë rast u evidentuan në mënyrë më të plotë idetë e mëdha të mbledhjes e të vendimeve të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, roli i saj historik mbarëkombëtar, si dhe rrezatimi i atyre ideve e idealeve kombëtare gjatë gjithë periudhave të mëvonshme të historisë kombëtare te brezat, që kanë përfaqësuar e përfaqësojnë anën progresiste mbarëkombëtare.

    -Më 10 qershor në sallën e Teatrit të Operës e të Baletit , mbahet një mbledhje solemne, ku ka folë Ramiz Alia mbi rëndësinë e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit. Në të ishin ftuar e muarrën pjesë patriotë nga të gjitha anët e Shqipërisë dhe nga Kosova e viset e tjera shqiptare përtej kufirit.

      -Më 11 qershor para arkivolëve të Abdyl e Naim Frashërit të vendosur në një shtrat topi e të mbuluar me Flamurin Kombëtar parakaloi populli i Tiranës dhe u bënë homazhe në sheshin “Skënderbe”. Eshtrat e Abdyl Frashërit, të ideatorit e organizatorit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit u sollën nga Turqia nga një delegacion i qeverisë shqiptare, që shkoi për t’i marrë. Sipas informacionit “Mbi marrjen në Stamboll të eshtrave të Abdyl Frashërit.” Firmosur nga Xhorxhi Robo shënohet këto të dhëna për tërheqjen e eshtrave të Abdylit dhe për arsyet e mosdhënies të eshtrave të Sami Frashërit:”…2. Sami Frashërin turqit e Çmojnë si një shkencëtarë të madh, që i ka dhënë shumë kulturës turke, por ndonjë gjë për të nuk kanë bërë, duke filluar që nga varri i tij modest, nga mospërjetësimi i emrit, mosbërjen e ndonjë monumenti apo busti etj. Këte na e vuri në dukje edhe nipi i tij Emin Ereri tha: “Samiu i ka dhënë shumë Turqisë, por kjo s’i ka dhënë asgjë atij.”

    Kur na shpjegoi në shtëpin e tij veprat që ka shkruar Sami Frashëri që ishin 60 dhe që i kishte hedhur në një kartë të madhe me datën e shkrimit dhe të botimit të tyre, për veprën “Shqipëria Ç’ka qenë Ç’është dhe Ç’do të jetë” kishte shënuar me laps vitin 1885.

    3.Lajmi i tërheqjes së eshtrave të Abdylit shkaktoi reagimin e elementit reaksionar shqiptarë, të kryesuar nga Tahir Kolgjini e Qazim Prodani. Disa prej tyre shkuan tek varri i Abdylit, ndoshta me qëllim që t’i merrnin vetë eshtrat, por atje u pritën nga shqiptarë të Kosovës e të Maqedonisë, sidomos nga djemtë e Sheuturkut nga Tetova, të cilët bënë roje në varr deri sa eshtrat u vendosën në Konsullatë. Dy nga djemt na shoqëruan deri në kufirin turko-grek. Shqiptarët e atjeshëm, sidomos ata nga Kosova e Maqedonia e vlerësuan shumë lartë marrjen e eshtrave dhe u prekën shumë nga kjo.” (AQSH, F.14, V.1978, D.282, fl.28)

       Arkivolet e Abdylit e të Naim Frashërit të vendosura mbi shtratin e topit e të mbuluar me Flamurin Kombëtar u përcuallën me nderime nga udhëheqja e populli i Tiranës të shoqëruar me muzikë e këngë patriotike për në memorialin që është ngritur për tre vëllezërit Frashëri tek Parku i Madh Kombëtar. Aty janë varrosur eshtrat e Abdylit e të Naimit dhe në memorialin e Samiut mungojnë eshtrat e tij, sepse nuk i ka dhënë Turqia.

      Me datën 10 qershor 1978 u zhvillua metingu i madh solemn në sheshin “Skënderbej”, ku mbajti një fjalim të rëndësishëm kryeministri i Shqipërisë, Mehmet Shehu, për rëndësinë historike të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit dhe për udhëheqësit e saj të shquar.

      -Me 11-13 qershor 1978 zhvilloi punimet Konferenca Shkencore në shkallë kombëtare me temë “Lidhja Shqiptare e Prizrenit dhe epoka e saj.”Morën pjesë studius nga Shqipëria e Kosova, si dhe nga viset e tjera shqiptare të Maqedonisë e të Malit të Zi, nga arbëreshët e Italisë, si dhe shqiptarë e profesorë të vendeve të tjera.

       Në telegramin e kryetarit të Shoqatës të Shkencave e të Arteve në Prishtinë, prof. Esat Mekuli nr.180, me 15.V.1978 Prishtinë njofton Akademinë e Shkencave të RPSSH:”Lidhur me shkresën tuaj, më 25.III.1978, kemi nderin t’ju njoftojmë përsëri, se me kënaqësi e pranojmë ftesën për pjesëmarrjen në Konferencën Kombëtare të studimeve mbi “ Lidhjen Shqiptare të Prizrenit dhe epokën e saj” të shkencëtarëve tanë.

     Ju njoftojmë se në Konferencën Kombëtare të studimeve mbi “ Lidhjen Shqiptare të Prizrenit dhe epokën e saj” do të marrin pjesë këto shkencëtarë:

    1.Akademik Ali Hadri-“Rëndësia historike e Lidhjes Sëhqiptare të Prizrenit”.

    2.Akademik Rexhep Qosja-“Ndikimi i Lidhjes së Prizrenit në letërsinë e Rilindjes.”

    3.Akademik Idriz Ajeti-pa kumtesë.

    4.Prof.dr.Mark Krasniqi-“Funksioni i dhomës së miqve në Kosovë në epokën e Lidhjes së Prizrenit”.

    5.Prof.dr. Skënder Rizaj-“ Çeshtja e administrimit të viseve shqiptare në kohën e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit.”

    6.Doc. dr. Shukri Rrahimi-“Rritja e rrymë së autonomisë në gjirin e Lidhjes së Prizrenit.”

    7.Dr.Masar Kodra-“Dibra me rrethinë në epokën e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit.”

    8.Mr.Sadulla Brestovi-“Lidhja e Prizrenit dhe popullsia serbe e Kosovës.”

    9.Mr.Zekiria Cana-“Lidhja e Prizrenit sipas Dimitrije TuÇoviqit.”

   10.Fejzulla Çerkini-“Disa dokumente gjermane lidhur me luftën e Dervish Pashës kundër forcave të Lidhjes së Prizrenit në Slivovë, Shtimje, Caralevë dhe Dule.”

   11.Mr.Zoran Gjeorgjeviq-“Lufta e Lidhjes së Prizrenit për pushtet, autonomi dhe pavarësi në dritën e shtypit serb.”

  12.Mr.Drita Gunga-“Lidhja e Prizrenit dhe gruaja shqiptare.”

  13.Mr.Resmije Kryeziu-“:Lidhja e Prizrenit në shtypin europian.”

  14.Milutin Foliq-pa kumtesë.

  15.Mr.Bedri Shehu-

   Me këtë rast ju shfaqim përshëndetjet tona më miqësore ! Kryetari: Akademik Esat Mekuli.” (AQSH, F.14, V.1978, D.281, fl.134-135)

Kontrolloni gjithashtu

Ahmet Qeriqi: Gryka e Shpëtimit do ta mbijetojë luftën falë organizimit dhe heroizmit të luftëtarëve të lirisë (E martë 11 maj, 1999)

Ahmet Qeriqi: Gryka e Shpëtimit do ta mbijetojë luftën falë organizimit dhe heroizmit të luftëtarëve të lirisë (E martë 11 maj, 1999)

Ashtu sikurse jam marrë vesh paraprakisht me Nezir Myrtjan, sot nuk kam shkuar në Berishë. …