Nazmi Bajra: HELMIMI I NXËNËSVE SHQIPTARË TË KOSOVËS ME GAZRA TOKSIKE, 1990 FILLIMISHT NË PODUJEVË

Tema të tjera...

Xhevit Shtylla: REFLEKTIM DHE EMOCIONE NGA LEXIMI I LIBRIT TË MADH, “SHQIPËRIA NË SYTË E MI”, TË AUTORIT, ISA FERIZAJ

26/04/2024

Albert Z. ZHOLI:  Dita Botërore e  librit dhe e kriza e së drejtës së autorit në Shqipëri

23/04/2024

Musli Krasniqi: Në agun e lirisë

19/04/2024

Zymer Mehani: Ushtar Shabani dhe thirrja e atdheut

18/04/2024

Ahmet Qeriqi: Nëpër shekuj kënga e popullit: Shaqir Cërvadiku, këngëtar i lindur në akordin e çiftelisë

12/04/2024

Dr. sc. Bekim Vishaj: Në shenjë përkujtimi, 39 vite me parë u nda nga jeta Doajeni i folklorit shqiptar, Dervish Shaqa

12/04/2024

Pushtuesit serbo – malazezë në Kosovë gjatë kësaj periudhe (1981 – 1989), përdorën forma më të ndryshmet për ta friksuar popullin e Kosovës që të jetë i dëgjueshëm, të pranoj Serbinë shtet të vetin dhe të jetë i nënshtruar, i eksplatuar, i ndrydhur e pa kurfaarë të drejtash elementare për jetë. Përkundër gjithë këtij presioni të vazhdueshëm, popullata, rinia , studentët, mësues, nxënës dhe të gjithë ata që i thishin vetës shqiptarë nuk u dorzuan, por bënë rezistencë të madhe në të gjitha format për të mbijetuar.

Serbët që jetonin në Kosovë  dhe ata të tjerët që kishin ardhur të porositur për të bërë presione në Kosovë, të ndihmuar edhe nga disa shqiptarë tradhtarë, që kishte shumë në Kosovë në këtë kohë, bënin presione të vazhdueshme mbi shqiptarët. Gjatë vitit 1989 më kujtohet si një ngjarje tepër trishtuese helmimi I nxënësve me gazra toksike,ku atëherë thuhej se këto gazëra jan sjellur nga Izraeli dhe janë porositur për ti helmuar sidomos nxënësit shqiptarë që ishin rinia me e pastër në Evropë, dhe ishin në shtim shumë të madh.

Policia serbe, civilë serbë dhe poashtu nxënësit serbë të ndihmuar nga disa shqiptarë i përdorën në fillim në Podujevë këto gazra për helmimin e nxënësve në dy shkollat e mesme në Gjimnazin 8 Nëntori dhe në Qendren teknike.

Ishte fillimi i pranverës, ishte 20 marsi 1989, kur ndodhi ngjarja deri atëherë më shqetësuese në Kosovë. Atë ditë serbët, policë, police civilë, nxënës serbë dhe të tjerë e hodhën gazin helmues në këto dy shkolla dhe në qytetin e Podujevës.

Nxënësit në kontaktin e pare me helmin, rrëzoheshin për toke, dysheme të klasës, në rrugë në qytet e kudo që kishte sasi të helmit të hedhur nga serbët. Ishin të rënda pamjet në këto dy shkolla dhe në tërë qytetin e Podujevës. Shtangimet e nxënësve në të gjitha pjesët e trupit vjelljet,alivanosjet dhe humbjet e vetëdijes ishin tepër shqetesuese. Me të marrë lajmin për helmim në Podujevë në qytet doli e gjithë popullata, erdhën edhe nga fshatrat ,edhe nga qytetet e tjera për të pare se çka ndodhur,dhe për të ndihmuar nxënesit dhe popullatën.Shqiptarë nga të gjitha viset e Kosovës ishin vërsulur në Podujevë për të dhënë ndihmë me automjete, të gjitha ndihmate shpejta dhe ne forma të ndryshme donin t’I ndihmojnë të helmuarit në Podujevë. Meqenëse nuk dihej doza e helmimit dhe efekti I tij ne tere Kosoven u bë panik i madh. Që nga Podujova o deri në Spitalin e Prishtinës radha e makinave ishte e pandërprer  me nxënës të helmuar. i tër personeli mjekësor në spitalet e Prishtinës dhe të Podujovës ishte vendosur në gjendje emergjente për  të ndihmuar, ishte rremuje e madhe sa që nuk do të mbahet mend ndonjeherd kështu. Vargu i veturave ishte nga Podujeve e deri në Prishtinë, shoferet u binin burive të makinave pandërprerë në shenjë rreziku dhe tani u krijua një alarm shumë shqetësues në tërë Kosovën. Shenjat e para të nxënësve të helmuar ishin shtangimet, humbja e vetëdijes, vjellje dhe humbja e forcës trupore. Ishin në gjendje të rëndë sidomos vajzat sepse si dukej helmimi ndikonte tepër keq sidomos te vajzat. Keto helmime kanë vazhduar për disa ditë me radhë bile edhe disa javë, nuk kishte kurrfarë rreziku për serbët që e hidhnin helmin, sepse ishin të mbrojtur dhe të ndihmuar nga policia dhe inspektorët e sigurimit serb dhe shqiptarë të cilët ishin në dijeni dhe e kryenin vetë hedhjen e helmit. Ne patëm rastin qe dy-tri ditët e para t’i zëmë disa serbë dhe shqiptaré që e hidhnin helmin dhe me t’i dorëzuar në organe shtetërore ku ndaj tyre nuk merrej asgjë dhe liroheshin menjëherë pas dhjotë – njëzet minutave, çka na bènte me dije se policia vetë kryente helmimin. Në Podujevë për dhjetë ditët e para janë helmuar më tepër se 3.000 nxënës dhe afër 1.000 qytetarë të cilët kanë kêrkuar ndihmë mjekësore e disa janë dèrguar edhe jashtë vendit për mjekim si raste shumë të rënda, ka të tillë që edhe tani i ndiejnë pasojat e helmimít të vitit 1989. Helmime të nxënësve dhe të popullatës shqiptare kishte edhe në qytetet dhe fshatrat tjera të Kosovës, por në një numër pak më të vogël se ato të Podujevës. Me gjithe angazhimin e madh të forcave serbo-jugosllave që ky krim të fshihej ishte e pamundur ngase shumě shpojt filluan të shkruajnë edhe gazetat e jashtme e sidomos ato gjermane dhe helmimin e nxënësve kosovarë e kuptoi i tërë opinioni evroplan. Mjekët shgiptarë deklaronin për rrezikshmërinë e helmimit ndërsa ata serbë e quanin këtë si montim të shgiptarëve për të rënduar gjendjen në Kosovë. Pas konstatimit të disa provave me të helmuarit që u bënë jashtë Kosovës dhe Jugosllavisë nga mjekët e jashtëm u konstatua se në Kosovë gjatë pranverës sd vitit 1989 kishte helmime masive të nxenësve shqiptarë nga ana e organeve shtetërore. Njeri që publikisht dhe botërisht e pranoi se kishte helmime të nxënësve shqiptarë ishte edhe mjelku francez Bernard Kushner, i cil dhjetë vjet më voně, 1999, nga Sekretari i Kombeve të Bashkuard caktohet kryeadministrator i Kombeve të Bashkuara në Kosovë, dhe i Cil per 14 muaj e drejtoi pushtetin në Kosovë pas luftës së UGK-se me Jugosllavinë.

Nga të helmuarite ditës së parë më 20. 03. 1990 ishte edhe punëtori ishkollës (korrieri) Nazmi Bajra, i cili rrëfen për ngjarjen në shkollën QAMO “8.Nëntori”‘në atë ditë të kobshme për tërë Llapin. E martë – 20 mars, ora 13:00, d rejtori i shkollës, Skender Muqiqi, më tha se duhet ta pastroj pushimoren në këndin e tretë të katit të 03. parë sepse ishte mbushur me ujë.Pa përtesë kam shkuar ta pastroj pushimoren me një ishesé dhe me një harren, dhe kështu duke Nazmi Bajra-i helmuar e pastruar këtëpjesë të korridorit pashë se uji u shkumonte,dhe filluan te me merren mentë dhe më vinte mundim dhe vjellje. Diktova sediçka me mua nuk ishte në rregull, isha zbehur tej mase. Duke e larguar këtë ujë kundërmonte një erë e portokallit dhe unë nuk mendoja se mund te jetë ndonjë lloj helmimi siç doli më vonë.       Marramendja vinte duke mu shtuar gjithnjë, më digjnin sytë dhe u zura tërësisht në fyt, ndieja vështirësi në frymëmarrje dhe shtangime në gjoks. Kam shkuar deri ne bufe për të pirë pakëz ujë dhe menjëherë jam alivanosur. Prej këtu më kanë ndihmuar disa profesorë të cilët më dërguan në Shtëpine shëndetit në Podujevë fillimisht, e pastaj në Spitalin e Prishtinës, në Klinikën e Neuropsikiatrisë, ku më është dhënë terapi e vazhdueshme për 14 ditë me radhë deri më 04. prill 1990. Ishim në një përkujdesje të veçantë dhe nën masa tëë mëdha të përcjelljes, pasi që organet e atëhershme shtetërore serbe nuk pranonin se këta pacientë janë të helmuar. Vizitat e mjekëve pércilleshin nga njerēz të panjohur, sepse në këtë kohë kishte edhe mjekë shqiptarë të cilët punonin në këto klinika të spitalit të Prishtinës, si bie fjala dr.Mustafë Caka, dr. Fei Agani e mjekë tjerë shqiptarè. Në ditët e para të helmimit kam genë i paralizuar në këmbene djathtë dhe në dorën e majtë. Edhe pas daljes nga spitali, plot 7 muaj kam ndierë shtangime dhe marramendje, por në dozë mëtë vogël. Ka pasur shumë të helmuar nga Podujeva dhe të gjitha klinikat e Spitalit të Prishtinës ishin mbushur përplot. Në spital na kanë vizituar prof.dr. Muhamet Bicaj, ministër i Arsimit si dhe një mjek francez i quajtur BENEDETI, i Cili pa nga afër gjendjen dhe alarmoi të gjitha organizatat botërore për helmimet në Kosovë Bernard Kushner, ne atë kohëishte ministër i Shëndetësisë së Francës.

Disa inspektorë të sigurimit shtetëror serbë nga radhët e shqiptarëve, për t’i hyrë në hatër pushtuesit bënin presione mbi pacientët për t’u deklaruar se nuk kishte helmime dhe këto çrregullime Ishin nervore nga varfëria dhe papunësia e shqiptareve. Helmimi në komunën e Podujevës Komuna e Podujevës është e kufizuar me komunén e Kurshumlisë, dhe për shkak të afërsisë territoriale kjo komunë jo vetem ge gjate historisé ishte objekt masakrash dhe terrori shtetëror serb, por njëherèsh ishte poligon eksperimentimi serb, me të cilin testohej aftësia e Serbisë në ushtrimin e dhunës mbi popullatën shqiptare Dhunén dhe terrorin që u ushtrua në këtë komunë para dhe gjate helmimit e ilustrojmë me disa shembuj të vrasjeve të shqiptarėve ne periudhën 1989-1990: Mehmet Ejupi (24), u vra më 27 mars 1989, Ali Ajeti (31), u vra mé 30 maj 1989, Fahri Fazliu (27), u vra më 2 nentor 1989, dhe Afrim Zhitia (23), u vra më 2 nëntor 1989. Në shkurt 1990 nee Podujevë u vranë : Fadil Nazmi Talla (25), më 1 shkurt 1990. Pa u mbushur një muaj, pikërisht më 19 mars 1990, Podujeva sërish u shndèrrua në një poligon terrori me të papritura në fund të shekullit XX. Në këtë qytei, kjo datë për rininë vendase dhe kosovare në përgjithësi shenon edhe një ditë të kobshme, kur në shkollën e mesme “Gjuro Gjakoviq, shumé nxënës ranë si zogjtë pa krahë. Ata ishin: Violeta Gashi, Valdete Gashi, Drita Musa, Shyhrete Jupolli, Afërdita Jupolli, Asrie Beshiri, Naime Murati, Armend Maloku, Shaqir Pakashtica, ibrahim Hoxha, Agron Jaha. Lidhur me helmimin në Kosovë, Maria Llabudi nga Podujeva, në emisionin e TVP-së pat deklaruar: “Unë jam serbe, bijë serbi dhee serbes. Më quajnë Maria Llabud, kam përjetuar masakrat e Luftës së Parë dhe të Dytë Botërore. Gjatë kësaj periudhe kam paré gjëra të tmerrshme gë i janë bërë këtij populli të pambrojtur-popullit shqiptar duarthatë. Mirėp0 uné po shoh se Si të rinjte (shqiptare) po i kthehen (bijtë e tyre nenave shqiptare) ne arkivole te metalta, por Kjo që po e bënë këto ditë në Kosovë, të helmojë fēmijet e moshés së mitur në banka të shkollës fillore, éshtë e tmerrshme !!E pyes Millosheviqin se cka iu desh kjo?. Zonja Maria e ka pasur te helmuar nipin (djalin e djalit). Në komunën e Podujevës nga të helmuarit traumën më të madhe e perjetoi familja e Arlinda vlasakut, e cila vdiq nga pasojat e helmimit. Si dhe vdiç nga pasojat e helmimit Lamie Kadriu dhe Vesel Demi. Pra gjithësesi nga vdekja e këtij helmiimi gjithësejt janë 18 raste 11 femra dhe t meshkuj.

Në mesin e qindra të hëlmuarve në komunën e Podujovës ishin edhe: Merita Ajazi, Aneton Ajvazi, Kimete Mulliqi, Minire Bejtullahu, Belkize Bejtuliahu, Selvete Bejtullahu, Hizri Sylejmani, Mensur Sylejmani, Hivzi Jetullahu, Myrvete Fojzullahu, Ganimnete Fejzullahu, Metie Jaha, Adile Ajeti, Fixhrie Llugaliu, Hasime Zejnullahu, Shaban Jetullahu, Valdete Visoka, Florie Hyseni, Aférdita Bunjaku,) Mevlude Rexhepi, Fatmire Sherifi, Shukrie Bunjaku, Bedri Bislimi, Fatmire Dërguti, Muhamet Manl, igballe Maloku, Shukri Rexhepi, Hilmi Dörguti, Avdie Maloku, Valbona Potera, Burbuqe Ahmeti, Afördita Latifi, Aférdita Nimani, Faketa Tdrizl, Naim Melhanja, Ganimete Buhluli, Selvete Ajeti, Arben Rekaliu, Nexhmi Hoxha, Kimete Jeta, Fatime Abdyli, (Luljeta Babatinca, Shukrie Kapella, Valdet Selimi, Zejnie Ymeri, Kasurm Abazi, Avni Brahimi, Mirsad Hajdini, Bukurie Draca, Valbona Talla, Refkie Mulliqi, lbadete Hasani, Shukrie Kastrati, Besim Zeka, Afrim Beqiri, Fitim Islami, Valentina Sinani, Mevlude Ademi, Fikrete Sefa, Nexhat Behrami, Raza Qerimi, Mirvete Maloku, Merita Ymeri, Valbona Sheholli, Ganimete Ismaili, Ardita Hasani, Valdona xheladini, Avni Ajeti, Sabile Gjergji, Sever Behrami, Selim Aliu, Antigona zeqa, Hife Mugolli, Shqipe Bugujevci, Vjollca Musliu, (Merita Hyseni, Mustafa Zeqiri, Hida Musa, Valdete Ymeri, Florie Havolli, Fahrie Blakqori, Bekim Mehmeti, Hyrie Mehmeti, Shaip Behrami, Bekin Podvorica, Agron Haliti, Oefser Bejtullahu, Albulena Tahiri, Valbona Sadiku, Luljeta Zejnullahu, Valbona Islami, Elfete Musliu, Zyhrie Kadriu, Mirëlinda Blakçori, Fahrie Rama, Merita Agushi, Pranvera Sheholli, Flutra Ameti, Valbona Tahiri, Armend Zeqiri, Afërdita Kastrati, Milazim Kodraliu, Fatmir Maçastena, Arlinda VIllasaku, Naim Sekiraça, Hidajete Zeqiri, Fetah Havolli, Nadire Zeneli, Bekim Kodraliu, Flamur Tahiri, Agron Kaçandolli, Abdullahu, Mirëdita Ahmeti, Mehreme Gashi, Fatmire Ozlishta, Aferdita Behrami, Abdullah Hyseni, Mirdita Mehmeti, Kosovare lbrahimi, Teuta Potoku, Lendita Ejupi, Bahrie Dërmaku, Lumnije Zeka, Liridona VIlasa, Fatmire Behrami, Agron Durmishi, Njoméza Blaku, Afërdita Rama, Afërdita Blakçori, Afrim Rama, Meritë Abdullahu, Hazbie Gashi, Faton Kika, Istref Krasniqi, Ekrem Potera, Nexhmie Zymeri, Merita Latifi, Shukrie Rudari, Zahide Rudari,Xhevrie Behram, Fatbardhë Rekaliu, Lumnije Talla, Osmon Selimi, Kimete Rexhepi, Naser Jashari, Sebahate Zejnullahu, Xhykije Fazliu, Luan Abdullahu, Sabri Haziri, Ftmite Sebahate Krasniqi, Selvie Lushaku, Mentor Aliu, Habibe Gashi, Kimete Ramadani, Shkëlzen Kika, Xhemile Duriqi, Luljota Törlani, Ganimoto Hotl, Laura Thaçl, Krenare Gashi, Bedrie Fazliju, Lconora Rostolica, Merita Sfishta, Emine Bajgora, Bukurie Visoka, Nalmo Muçiql, Avni Mutezi, Makfire Havolli, Merita Mehmeti, Londita Mohmeti, Valentina Vokrri, Iir Babatinca, Nerxhivane Avdullahu, Romzi Murati Venora Vokrri,) Arsim Muçiqi, Leonora Çitaku, Teuta Gjata, Mexhide Cuba, Astrio Gashi, Elfete lsmaili, Montor Toplica, Violeta Gashi, Valdete Gashi, Drita Musa, Shyhrote Jupolli, Afördita Jopolli, Shpresa Bajrami, Asrie Beshiri, Naime Murati, Armond Maloku, Sheqir Pakashtica, Ibrahim Hoxha, Agron Jaha, Driton Abdullahu, Shefqet Fazliu, Hasim Blakçori, Lulezim Krasniqi, Florie Haxhíu, Sabile Hoti, Florie Hoxha, Kimete Ymeri, Fitimn Maloku, Elife Salihu, Myrvete Sheholli, Basrie Sheholli, Basrie Berisha, Kimete Ajvazi, Hanife Xhemaili, Fatime Rudari, Valbona Fazliu, Makfire Haziri, Bekim Behrami, Elfete Emini, Besa Bunjaku, Nazife Selimi, Myrvete Sadriu, Ismet Haziri, Hanumshahe Aliu, Miradie Blakçori, lemet Softalli, Florie Krasniqi, Arieta Stublla. Luljeta Thaçi, shuKrie Muçolli, Xhabir Dema, Elfete Haliti, Naxhrie Rrahmani, Shipe Citaku, Misrime Fazliu, Oefsere Durmishi, Halime Abazi, Elmaze Mehmeti, Sanie Brezhnica, Arjeta Stublla, shqipe Zeneli, Shpresa Sylejmani, Florie Kasumi, Myrvete Zymberi, Fatime Oraça, Taibe Gashi, Dashurie Gashi, Naxhie Shabani, Kumrie Fazliu, Hamide Fejzullalhu, Lumníje viani, Valbona Havolli, Ylbere Latifi, Safer Selmni, Shqipe Kastrati, Ganimete Jupolli, Kumrie Podvorica, Myrvete Ajvazi, Shqipe Ejupi, Merita Gjeladini, Leonora Hoxha, Meviude Miftari, Driton Jashari, Flora Citaku, Xhavít Ymeri, Florie Vokrri, Lendita Musa, Qefsere Zhjeqi, Sanie Sefa, Fatime Miftari, Nerxhivane Avdiu, Elisa Uka, Valbona Bashota, Fatmire Berísha, Filore Bonjaku, Hanife Selmani, Behije Islami, Nafie Selmani, Nuri Selmani, Gazmend Qerimi, Bukurie Islami, Nafie Rexhepi, Sebahate Qerimi, Hatixhe Hasani, Merita Berisha, Besa Rehepi, Makfire Hasani, Ajshe Hasani, Pranvera Ajeti, Shpresa Zhjeqi, Afrim Cunaku, Lumnije Musa, Bedrie Tovërlani, Kumrie Haziri, Taibe Gashi, Bedrie Begolli, Baon Sahiti, Kumrie Breznica, Minire Haliti, Elmaze Ademi, Gjylshane Saliu,Merita Lushaku, Nerxhivane Salihu, Kimete Kiçmari, Sahide Mehmeti, Hanife Haziri Rukie Ymeti, Ganimete Toverlani, Igballe Zymeri, Jonuz Abdullahu, Behxhet Mehmeti, Naser Llapashtica, Bekim Jupolli, Nexhat Maçastena, Besin Podvorica, Mehdi Jupolli, Feim Kadriu, Naser Rudari, Nysret Podvorica, Ilir Potera, Bekim Jupolli, Ekrem Bala, Lumnije Hoxha, Jahir lbrahimi, Bekim Maçastena, Halim Talla, Borat Stublla, Vohbl Zoqirl, Arif Dunjaku, Beslm Alshiq Lah Veliu, bush Salihu, Enver Gashl, ldeal BIlaoa, Taaim Plakolli, Emrita Tovèrlani, Sanle Xhela, Shukrie Tovorlanl, MIlal Azemi, Milaim Fitim Hlajdari, All Dibranl, Esal Zenoll, Amir Bekoll, Milaim Berisha, Arsim Kaqiu, Samir 9elimi, Hajruoh Jupolll, Fadil Ramadanl, Arben Begu, Jetullah Balgora, Hllmi Llumnica, Z0qir Hoxha, Sevdail Jakupi, Rrahim Bashota, AVIl Z0qirI, Florim Zhubi, Enver Gashi, Blerim Kamerolli, Blorim Podvori0R, Nexhmi Hoi, Mentor Ferati, Miram Muclqu, Arben Stulblla, Arben Latl, Jusul Gjata, Mirsim Toplica, Zymer Kurtolll, Bajram FazlIu, Bekim KrasniqL, Hajdin Hoxha, Bosim Blakcjorl, Blorim Boshnjaku, Enver Bajgora, Shemsi Behrami, Muhamot Allu, Avnl Emini, Enver Jahiri, Emin Hamiti, Zoqir Krasniql, Kadrush Jupoll, Fahrodin Mahmuti, Xhabir Mekoll, Shomsl Seldiu, Ramadlan Uka, Fahri Alshiqi, Agim Rexhepl, Remzi Podvorlca, Ahmet Jusull, shkölzon Mehmeti, Qefsere Fazliu, Xhevclet Mehmeti, NeVzat Babatinca, Lulëzim Gashi,

 Icdriz Pllomi, Fahrl Gashl, Ukë Sylojmanl, Ajet Gashi, Bekim Raçl, Arsim Abdullahu, Afrlm VIlahiu, Shems Maloku, Menderes Beqiri, Rifat Agushi, Bajram Xhjemalll, Latir Latifi, Sami Bashota, Elhami Kamerolll, Xhylljeta Namani, Sinan Sinani, Fetah Ymeri, Petrit lbrahimi, Sabit Jashari, Xhevat Dërguti, Bashkim Selmani, Naim Zejnullahu, Muhamet Mörtezi, Lavdim Rekaliu, Safet Oraqa, Qazim Zenell, Ahmet Fazllu, Avnl Ahmeti, Naim Shala, Sylejman Sinani, Naser Breznlca, Afrim Mugolli, Muhamet Rushiti, Bekin Sahiti, Blerim Zhushl, Baki Rexhepi, Agron Ukelli, Valdet Sadliku, Masar Halimi, Mehdi Hajdini, Nexhat Fetahu, Bashkinm Hoxha, Makiire Zymeri, Fadil Sejdiu, Xhevahire Lahu, Elmie Ajvazi, Fikrie Stublla, Sabit Hajdarl, Dudie Stublla, Selvije Potera, Fitim Lepaja, Latif Sylejmani, Blerim Hoxha, Ganimete Luta, Ferdane Ajete, Hamza Rrahmanl, Arsim Jetullahu, Jakup Krasniqi, Qefser Curri, Avdush Tahiri, Shefcqet Murtezim, Arsim Kunushevci, Ajet Deliu, Muhamet Aliu, Ait Gashi, Fexhri D Abdullahu, Bajram Mulliqi, Sahit Rudarl, Arsim Mustala, Faclil Haziri, Afrim Ferizi, Rabit Maloku, Kujtim Behrami, Ilir Bashota, Ejup Shabani, Lumni Konushevci, Islam Osmanl, Fatmir Zahirl, Avni Latifi, Selain Haziri, Nazmi Bajrami, Nerxhivane Xhelaclini, Naser Rama, Lulzim Restelica, Shefqet Sekiraça, Isuf Fetahu, Gazmend Muçiqi, Nysret Zeneli, Basrie Mehmetl, Kadrio Azemi, Arsim Potera, Fahri Statovci, Rexhep Mehana, Driton Abdullahu, Naim Sinani, Fitim Hasani, Arsim Plakolli, Jeton Maloku,

Zahide Rrahmani, Mihrie Xhemaili, Shpresa Kastrati, Neki Toplica, Lutfi Ismaili, lzet Jetullahu, Arsim Asllani, Bejta Fejzullahu, Shaban Babatinca, Shpresa Thaçi, Fiore Muçolli, Vehbi Behluli, Ismet Sheholli, Bekim Çitaku, Lutfi Ejupi, Sali Uka, Bekim Shabani, Neshat Syla, Avni lslami.

Pasqyrae të helmuarve në Komunëne Podujevës sipas institucioneve.

Kush ishin hedhësit e helmeve ? Fillimisht nuk dihej se kush ishin hedhësit e mundshëm të helmit kimik të luftës, por më vonëgjatë mbledhjes së shënimeve dhe fakteve i kemi regjistruar disa aspekte të këtij problemi, të cilat nuk kemi mundur ti vërtetojmë dhe ti identifikojmëë plotësisht por supozojmë se është e pakontestueshme se bartës të drejtpërdrejtë të helmeve në Kosovë ishin pjesëtarët e ish-APJ-së, e cila, siç u konstatua më vonë se prodhues i këtij gazi neuroik ishie APJ-ja. Deshmitee Stipe Mesiqit, Davit Gregut nga mostrat e gjetura kanë berë gë konstatimi i dr.Bernar Benedetit se “ky krim është bërë nga agjentët e Beogradit me siguri agjentët ushtarakë”. Ka edhe fakte të tjera që tregojnë se helmin e kanë shpërndarë něpěr tërë Kosovën ushtarakë të APJ-së, si rasti i shkollës fillore “25 Maj” në Ferizaj ku nxënësít kishin parë një ushtar me uniforma, dy Dolicé serbë dhe dy nxënës tëë nacionalitetit serb dhe një arsimtar serb tëe gjuhës serbo-kroate dhe shtëēpiakun e shkollës i nacionalitetit serb me helme duke i futur në shkollë

Gani Babatinca, I lindur me 20.05.1961 në Podujevě, shkollën fillore dhe të Mesme Teknike I mbaroi në Podujevë. Ishte i punësuar në Menzën e Studentve në Prishtinë dhe ishte njëri ndër puëtoret më të dashur dhe të rrespektuar për studentet i cili gjithënjë ishte perkrahěs i tyre. Ai ishte edhe organoizator dhe të dhe pjesëmarrës i të gjitha demostratave protestave të organizuara nga studentët. Si iri Ganiu ishte i frynëzuar për çështjen konbtare nga prindërit e tij të cilët gjithashtu njiheshin si të përsekutuar dhe të shtypur nga okupatori serb. Ganiu ishte sportisti Gani Babatinca dalluar, ai ishte aktiv në Klubin Hendbollistik “Llapi” të Podujeves. Gjatë helmimeve në Podujevë Ganiu, një ditën ishte duke shkuar në punë dhe duke e pritur autobuzin t’u INA. Disa kalimtar e pyesin se gka kishte ndodhur në Podujevë. NJe serb inspektor i Beogradit duke ikur për në Kushumli me veturën “Reno 4” me targa të Beogradit i cili kishte hudhur helêm ne shkollë, Ganiu e kishte nxënë dhe e kishte rrahur dhe i kishte marr revollën TT 7,62 mm dhe e kishte dorëzuar në Stacionin e Policisë në Podujevë, po të njejtën ditë, Ganiu, burgoset dhe policia kishte shkuar në vend të punës e kishte arrestuar. Ganiu u burgos dhe keqtrajiua nga policia serbe dhe u dënua me 5 vjet burg me pretekst se ka rrahur inspektorin e policisë serbe. Pasi i mbajti 3 vjet burg, ai u lirua, doli jashtë Kosovës, në Gjermani dhe atje e fitoj të drejtëne azilit, kurse më vonë e fitoj edhe nenshtetësinë Gjermane. Jeton dhe punon në Gjermani ku dhe ka krijuar familje. Kishte përjetuar rrahje dhe maltretime shumë të rënda gjatë arrestimit dhe burgosjes. Burgun e vuajti në Prishtinë, Gjurakoc dhe Dubravë. Se serbo-sllavët dhe maqedonasit e kanë pasur të njëjtën politikë të shtypjes mbi shqiptarët, tregon edhe fakti, ku pas 13 viteve edhe nxenësit shqiptarë të Kumanovës e përjetuan të njëjtin rast të helmimit nga sllavo-maqedonasit, me gazra neurotoksike. Dhe kështu më 12.04.2002 shqiptarët e Kumanovës ishin të tronditur nga helmimi i nxënësve në shkollat e mesme të qytetit. Mbi 300 nxënës shqiptarë ishin prekur nga gazi helmues. Nga kjo ngjarje atëherë u tronditën edhe përfaqësuesit ndërkombëtarë si dhe institucionet shtetërore té Magedonisë, të cilat asnjëherë nuk i gjetën shkaqet dhe nuk kanë zbuluar llojin e helmit që ishte hedhur nëpër klasat e shkollave të mesme në gjuhën shqipe në Kumanovë. As Ministria e Shëndetësisë e Maqedonisë kurrë nuk doli me fakte për ndriçimin e këtij rasti i cili mund të ketë pasoja te nxënësit e helmuar. Drejtoritë e shkollave si dhe prindërit e nxënësve të helmuar kanë kërkuar ndihmë edhe te Organizata Botërore e Shëndetësisë për të ndriçuar rastin e helmimit të nxënësve shqiptarë në Kumanovë dhe për të konstatuar se për çfarë helmimi bëhej fjalë dhe sipas disa njoftimeve nga kjo organizatë, “se ky helmim nuk ka efekt afatgjatë të sëmundjeve”. Edhe kjo tragjedi në Kumanovë mbeti e paqartë dhe nuk dihej llojiihelmimit dhe autorët e këtj akti.

Apeli

1. Ne i bejme apel qeverisë se re së kosovës, institucionit kompetent që ta padis shtetin serb mos ta lerë pa e ndeshkuar për gjenocidin e bër ndaj rinisë shqiptare.
2. Ne këshilli organizativ do ti dorzojmë letër OKB-ës dhe BE-së që ta ndëshkoj shtetin serb për gjenocid ndaj shqiptarëve.

 Shembull konkret një lider opozitar rus Aleks Navallni ështe helmuar ne Mosk nga qarqet e larta ruse , si orkestrim I politikës ruse, dhe me këtë rast Navallni shkoi ne Gjermani për shërim dhe ekspertet gjerman dhe mjeket konstatuan se ka të bëj me helmimin e Navallnit dhe sipas një shenimi të muajit mars 2001 SHBA dhe BE vendosën sanksione ndaj Rusis. Ndersa në Kosovë shteti serb helmoi mbi 7420 individ dhe askush nuk e ngriti zerin për këtë helmim ndaj rinisë shqiptare prandaj ju lutem, mos heshtin, mos heshtni, sepse heshtja është pajtim me gjendocidin. Ja një shembull

BOTA VUAN SHUMË

JO PËRSHKAK  TË DHUNËS

SË NJERËZVE TË KQINJË

POR PË SHKAK TË HESHTJES

SË NJERËZVE TË MIRË.

Pra kërkojmë nga qeveria:

1. Që 20 marsi të hyn në kalendarin e ministrisë që të jetë date zyrtare.
2. Që me 20 mars në orën e parë mësimore, nxënësve t’u spjegohet për helmimet e viteve 1990.
3. Që më 20 mars të vitit 2022 në Podujevë të ndërtohet një OBELISK për helmimet e nxënësve në Podujevë.
4. Kërkojmë nga qeveria e  Republikës së Kosovës që të helmuarit e  viteve 1990 të cilët mbetën me pasoja dhe me sëmundje reverzibile të futën nën paga mujore.

Autor: Nazmi Bajra