Fehmi Rama

Fehmi Rama: Gjeopolitika në Ballkanin Perëndimor

Gjeopolitika në Ballkanin Perëndimor karkterizohet  nga popujt dhe shtetet e shtrira në këtë gadishull, shtetet dhe organizata ndërkombëtare që kanë lidhje  politike dhe ekonomike me vendet ballkanike, të sforcuar nga gjeneza, kultura, etj. Karakteristik thelbesore e Ballkanit ishte dhe mbeten grupimet etnike. Meqënse popujt janë të vogël, qëndrueshmeria e tyre karkterizohet me ndryshime.

Konfliktet në Ballkan, ishin problem jo vetëm për rajonin por dhe për komunitetim euro atlantik. Prandaj integrimi në BE dhe NATO është krucial për paqen në kontinentin e vjetër.

Ballkani ishte dhe mbetet nyje e rëndsishëme për euro-perendimoret, ruset dhe euro-aziatiket.

SHQIPTARET PËRBALLË FQINJËVE GRABITQAR – SERB

Traktati i Shen Stefanit i dominuar nga ruset u bë ogur për popullin me të vjetër ballkanik, shqiptaret. Ky Traktat parashihte që shqiptaret të mos kenë shtet të tyre, edhe pse i popullonin katër vijalete të Shkodres, Janines, Kosovës dhe  Manastirit.

Nga Kongresi i Berlinit (1878) humbëm zonat veriore të Toplicës, Pazarit të Ri, Nishit, Ulqinin dhe disa territore në jug të Çamërisë.

Konfernca e Ambasadoreve ne Londer (1913) muar vendim që Shqiperia të jetë sovrane, por la jashtë më shumë se gjysmen e territorëve të sajë, rrjedhimisht këto territore ju dhuruan fqinjëve shqiptar.

MIRPO JA KUSH JANË KËTA FQINJË QË PËSUAM NGA TA

Serbet në Ballkan u vendosën në shekullin e VII, kryesisht për fillim në rajonin e Moravës.

Dyndjet sllave bartën në Ballkan pasoja sociale, ekonomike, politike, kulturore si dhe etnike. U bë kolonizim masiv, duke reflektu në tkurrje të madhe të botës ilire.

Më fjalë të tjera, tani e tutje Ballkani hyri në një epokë në të cilën serbet përbënin një llojë tjetër mendësie dhe veprimi përball fqinjëve të tyre autokton. Mendesi gllabrimi tokash, ku kjo tëndencë pothuajse pushonte së vepruari vetëm atëherë kur vinte ndonjë pushtues i jashtëm.

Gjeneza serbe

ADN e skeletit të parë të një serbi del që mbi 50% të gjenëve nuk janë sllave por të përziera. Milan Rajevaq për projektin e ADN-së serbe thotë që është sllave.

Halpogrupi që lidhet më popullësin parasllave në Ballkan, si: iliret, keltët, traket përbën 35% të gjenëve, ndërsa 10% fise gjermane dhe pjesa tjetër e pa identifikuar.

FORMIMI I SHTETIT SERB

Ballkani qdo herë ka prodhuar histori megjithatë në formimin e shtetit serb, serbet patën rol kryesisht përiferik në marrëdhëniet ndërkombëtare. Serbet jetuan në njësi administrative të shumta, por këto u karkaterizuan më shumë gjatë pushtimit otoman. Për bizantinet rajoni ku ishim serbet ishte kufiri me lindor i tyre, kurse më vonë për otomanet ishte kufiri më përendimor. Serbet kishin një autonomi nga otomanet dhe ishin më të diferencuar dhe më të dalluar politikisht. Kjo autonomi e serbeve gjatë pushtimit otoman, bëri të krijohen raporte më vënde të tjera që shpien në pavarsimin e tyre.

Serbia shpalli pavarsin në vitin 1878, dhe u bë një faktor determinues veqanarisht në Ballkanin Perëndimor si dhe aktor me të drejta të plota në arenën ndërkombëtare. Shpagimi i përpjekieve për liri ishte irracional atë kohë, pra ishte dhurat e jo trofe pavarsia e tyre.

 Pavrasinë e fituan në këtë kohë përveq Serbis, edhe Mali i Zi e Rumania, kurse BeH u vu në administrim ndërkombëtar. Rishikimi i Traktatit të Shen Stefanit në Kongersin e Berlinit e zvogloj dukshem ndikimin bullgar. E tëra kjo nuk solli stabilitet të kufinjëve.

Gabimet nga Kongresi i Berlinit, reflektuan në vertetimin e tezës që pa bërë drejtësi me shqiptar nuk ka stabilitet në rajon, kjo pik referente e jo ndarjes se kufinjeve etnik te popujve që ishin të pushtuar nga otomanet u bë yshtje për pushtimin e atyre që përfituan nga ky kongres, e poashtu yshtje e popujve per rezistenc e atyre që u ndan tokat.

Serbet, kroatet dhe sllovenet u mblodhen bashkë në distancin e Karagjerogjeviqit, ku respektoheshin veqorit e popujve por me një pushtet të centralizuar. Rikonfigurimi dhe riksonstrutimi i tyre u be pas Luftes se Dyte Boterore. Mirpo vitet e 90-ta të shekullit të kaluar u karakterizuan me shpërberjen e kesaj krijiese artificiale, ishin serbet ata qe vun fitilin, sipas tyre aty ku preken interesat serbe di thyhet kushtetuta jugosllave, ky diskurs me estabilishmentin politik ne krye me Millosheviqin do prodhonin luftera dhe gjakderdhje për një dekad, mjerisht ne krye te serbeve ende ka mbetje te njerzve qe i shërbyen asaj garniture.

Kontrolloni gjithashtu

Egzon Kastrati

Egzon Kastrati: Varfëria është një problem social-ekonomik (i trajtuar por pa zgjidhje)

Kosova po përballet me shumë probleme sociale dhe ekonomike nga viti 2022, kemi një trend …